ಕೆಲವು ಹನಿಗಳು

ಉರುವಲು ಇರಲು ಬೇಕು ಒಲೆ ಉರಿಸಲು
ನಿನ್ನಿರುವಿಕೆಯೇ ನನ್ನ ಮನ ತಣಿಸಲು
ಒಲೆ ಉರಿಸಲು ಉರುವಲ ಬದಲು ಏನಾದರೂ ಆದೀತು
ನನ್ನ ಮನ ತಣಿಸಲು ಬೇರೆ ಹೇಗಾದೀತು?

ನಾಲಗೆ ಇರುವುದು ನಾಯಿ ಬಾಲದಂತೆ
ಸಮಯ ಸಾಧಕ ಪೊಳ್ಳು ಮನದಂತೆ
ಬೆತ್ತ ಕಟ್ಟಿದರೂ ನೆಟ್ಟಗಾಗದು ಆ ಬಾಲ
ಆತ್ಮದಂತೆ ಗಟ್ಟಿಯಾಗದು ನಾಲಗೆಯ ಜಾಲ

ನಾನರಿಯೆನು ನಾಳಿನ ದಿನದ ಪ್ರವಾಸ
ಆದರೂ ಬೇಡುವೆನು ಅದಾಗದಿರಲಿ ಪ್ರಯಾಸ
ನಾನರಿತಿಹೆ ನಿನ್ನೆಯ ಪ್ರವಾಸದ ಪ್ರಯಾಸ
ಅದನು ಬದಲಾಯಿಸಲಾದರೆ ಎಷ್ಟು ಸಂತಸ

ರುಜುವಾತು ಆಗುವುದು ಇವಳೇ ಲಾವಣ್ಯ
ಮುಖ ನೋಡಿ ಬೇಸ್ತು ಬೀಳುವುದು ಸಾಮಾನ್ಯ
ಒಮ್ಮೆ ಬಿದ್ದವ ಮತ್ತೆ ಏಳಲಾರ
ಜೀವನದ ಹಿಂಬಾಗಿಲಿಗೆ ಬರಲಾರ

ಸುಖದ ನಿರೀಕ್ಷೆಯೇ ತಾರುಣ್ಯದಲಿ
ಅನುಭವದ ಮೆಲುಕೇ ವೃದ್ಧಾಪ್ಯದಲಿ
ಕನ್ನಡಿಯೊಳಗಿನ ಗಂಟಿನಂತೆ
ಅರಿವಾಗುವುದು ಈ ಜೀವನ ಪೊಳ್ಳಿನ ಸಂತೆ

ಸವಿಜೇನು ಸವಿಯಲು ಬಲು ಸಿಹಿ
ಕೂಡಿಸಿಟ್ಟ ಹುಳುವಿನ ಬಾಳು ಕಹಿ
ಒಂದು ಜೀವಿಯ ಕಹಿಯ ಸಿಹಿ ಎಂದೆಣಿಸುವುದು ಪ್ರಕೃತಿಯ ನಿಯಮ
ಎಲ್ಲರ ಬಾಳಲು ಬಂದು ಹೋಗುವುದು ಪರಿ ಪರಿ ಆಯಾಮ

ಆಣೆಯ ಕಾಲವಿದಲ್ಲವೇ ಅಲ್ಲ
ಯಾರಿಗಾದರೂ ಇದು ತಿಳಿದಿರುವುದಲ್ಲ
ನಾಕಾಣೆಯಾದ ನಾಲ್ಕು ಆಣೆ ಅಪೂರ್ಣವಾದ ಎಂಟಾಣೆ
ಶತ:ಪ್ರತಿಶತವೆಂದು ಅಪ್ಪಟ ಸುಳ್ಳು ಹೇಳುವ ಹದಿನಾರಾಣೆ

(ಒಂದು ಆಣೆ ಎಂದರೆ ೬ ಕಾಸು. ಎಂಟಾಣೆ ಎಂದರೆ ಎಲ್ಲರ ಮನಕೆ ತೋರುವುದು ೫೦ ಪೈಸೆ. ಆದರೆ ಲೆಕ್ಕದಲಿ ಅದು ೪೮ ಪೈಸೆ. ಹಾಗೆಯೇ ರೂಪಾಯಿ ಎಂದು ಹೇಳುವ ಹದಿನಾರಾಣೆಯಲಿ ಅರ್ಧಾಣೆ ಕಾಣೆಯಾಗಿದೆ)

ನಾವಿಕ ಬೇಕು ಹೊಳೆಯ ದಾಟಿಸಲು
ಅವನಿಲ್ಲದಿರೆ ತಿಳಿದಿರಬೇಕು ಈಸಲು
ನಾವಿಕನ ತಲೆ ಕೆಡಿಸಲು ದೋಣಿಯ ಹೊಯ್ದಾಟ
ಈಸಲು ಬರದವರ ನಿರಂತರ ಅಳಲಾಟ

ಸಹಾಯ ಯಾಚಿಸುವುದು ತರವಲ್ಲ
ಸಹಾಯ ಮಾಡದಿರೆ ಉಚಿತವಲ್ಲ
ಕೈಲಾದಷ್ಟೂ ದಿನ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತಲಿರು
ಕೈಲಾಗದಾಗ ಅನಪೇಕ್ಷಿತ ದೊರೆಯುವುದು ( ಸಹಾಯ )

ಚಂದ ಕನ್ನಡದ ಕಂದ
ಕಂದ ನನ್ನ ಮನದಾನಂದ
ಆನಂದ ತಂದ ನಿನ್ನ ಬಂಧ
ಬಂಧ ಬಿಡಿಸಲಾರದ ಅನುಬಂಧ

ವರಿಸಲು ಅಪೇಕ್ಷಿಸುವೆಯಾ ನೀ?
ಅದಕಾಗಿ ಎದುರಿಸಬೇಕೇ ಪರೀಕ್ಷೆಯ ನಾ?
ಒಲಿಯಲು ಸಲಿಲ ಮಾರ್ಗ ತೋರಿಸು ಹರಿಯೇ
ಅಲ್ಲಿಯತನಕ ಬಿದ್ದಿರುವೆ ನಿನ್ನ ಪಾದಗಳ ಬಳಿಯೇ

ಬಿಟ್ಟಿದ್ದು ಹಿಡಿಯಲಾರದ್ದು
ಹಿಡಿದದ್ದು ಬಿಡಲಾರದ್ದು
ಬಿಡಲಾರೆ ನಾ ಈ ಕಪಿತ್ವವ
ಬಿಡದೆ ಜೊತೆ ಏರುತಿಹರು ಸಹ..ಗಳು

ಬಾಲ್ಯದಿ ಆಡಿದ ಮಂಗನಾಟವೂ ಬಲು ಚೆಂದ!
ಮುದಿತನದಿ ಹುಡುಗಾಟವೇನು ಚೆಂದ?
ಒಮ್ಮೆ ಆಡಿದ ಆಟ ಮರಳಿ ಬರುವುದೇ?
ಕಾಲ ನಿಂತ ಕಡೆ ನಿಲ್ಲದೇ ಮುಂದೆ ಹೋಗುತಿರುವುದೇ!

ಬಾಳು ಬಂಗಾರವಾಯಿತು ಸಂಸಾರದಿ
ಅದ ತೊರೆಯಲು ನಾ ಹೋಗೆ ಆತುರದಿ
ಆತುರದ ನಿರ್ಧಾರ ಎಂದು ಒಳಿತಲ್ಲವಂತೆ
ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿರುವೆ ನಾ ದುರ್ಭಾಗ್ಯದ ಕಂತೆ

ಸುಖ ಕಾಣುವರು ಅನ್ಯರು ದು:ಖಿಸುವಾಗ
ದು:ಖಿಸುವರು ಅನ್ಯರು ಸುಖಿಸುವಾಗ
ಇವರಿಗಿರುವುದು ವಿಕೃತ ಮನಸು
ಇವರ ಅನಿಸಿಕೆ ಆಗಿರಲಿ ಎಂದಿಗು ಕನಸು

ಅವರವರ ಚಿಂತೆ ಅವರವರಿಗಲ್ಲ
ಅವರ ಕಣ್ಣೆಲ್ಲಾ ಇನ್ನೊಬ್ಬರ ಮನೆಯೊಳಗೇ ಅಲ್ಲ
ತನ್ನ ಮನೆ ಹೊತ್ತಿ ಉರಿದರೇನಂತೆ
ಪಕ್ಕದಲಿ ಏನಾಗುವುದೆಂಬ ಚಿಂತೆ

ಎಡೆ ಇಡುವುದು ದೇವರಿಗೆ ( ನೈವೇದ್ಯ )
ಎಡಗಡೆಗಿಡುವುದು ವಾಮಾಚಾರಿಗೆ
ಎಡತಾಕುವುದು ಕಾಲಿಗೆ
ಎಡಬಿಡದೆ ಕಾಡುವೆ ನಾ ನಿನಗೆ ( ಸುಮ್ನೆ ತಮಾಷೆಗೆ ಬರೆದದ್ದು )

ಆಮಂತ್ರಣ ಇಲ್ಲದೇ ಹೋಗುವುದು ತರವಲ್ಲ
ಕರೆಯಲು ಹೋದರೂ ಮನ್ನಣೆ ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ
ಅತಿಥಿಯಾಗುವವನು ಮೊದಲು ಮೂರುದಿನ
ನಂತರ ಆಗುವವನು ಮನೆಯ ಜವಾನ

ಕವನದ ಮುಂದೆ ಬೇರೆಲ್ಲಿದೆ ಆ ಶಕ್ತಿ
ಶಕ್ತಿ ಒಲಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಬೇಕು ಯುಕ್ತಿ
ನಿಸ್ರಗವ ರಮಿಸಲು ಬೇಕಿಲ್ಲ ಹವನ ಹೋಮ
ನಿನದಾಗಲಿ ಅದಕೆ ವಿರುದ್ಧ ಹೋಗದಿರುವ ಕರ್ಮ

ವಿರಾಮ ಕೊಡಲಾಗುವುದು ಕೈ ಕಾಲು ಮನಗಳಿಗೆ
ಚೇತನಕೆ ಸುಪ್ತಾವಸ್ತೆಗೆ ವಿರಾಮ ಕೊಡಲಾದೀತೇ?
ಆದೀತಾದರೆ ಮರಳಿ ಬರುವುದೇ ಅದು ನನ್ನಿನಿತು
ಅಂತಹ ಶಕ್ತಿ ಇಲ್ಲವೇ, ನಾನೊಂದು ಪುಟ್ಟ ಜಂತು

ಇಲ್ಲವೇ ದೇವಾ ನೀ ಗುಡಿಯಲಿಲ್ಲವೇ
ಎಲ್ಲರೂ ನಿನ್ನನು ಹುಡುಕುತ್ತಿರುವುದು ವ್ಯರ್ಥವೇ
ಅಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿ ಹುಡುಕುವುದೇ ಕಾಣದ ದೇವರ
ಒಳಗಣ್ಣ ತೆರೆದರೆ ಕಾಣುವೆ ಎಲ್ಲ ಜಿವಿಗಳಲ್ಲೂ ದೇವರಾ

ನಂಬೂ ನೀ ಎಲ್ಲರನೂ ನಂಬು
ಮೇಲೇರಲು ಆಗುವುದು ಅದು ಹಂಬು (ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಹಂಬು ಅಂದ್ರೆ ಬಳ್ಳಿ)
ಯಾರೇ ಮೋಸಿಸಿದರೂ ನೀ ಅವರನು ನಂಬು
ಅವರಿಗೇ ಪಶ್ಚಾತ್ತಾಪವಾಗೆ ಮರುಗುವರು ನನ್ನ ನಂಬು

ಕಾರ್ಯ ನಿರತನಾಗಿರೆ ಮನಕಾನಂದ
ಇಲ್ಲದಿರೆ ಮನವಾಗುವುದು ಮಂದ
ಮಂದ ಮತಿಯ ಒಳ್ಳೆಯ ಕಾರ್ಯಕೆ ಮನ್ನಣೆ ಇಲ್ಲ
ಮೋಸಿಸಿದರೂ ತೀಕ್ಷ್ಣ ಮತಿಗೆ ಮನ್ನಣೆ ಎಲ್ಲ

ಧಾರಾಕಾರದಿ ಸುರಿಯುತಿಹುದು ವರ್ಷಧಾರೆ
ಜೀವಿತಕೆ ಬೇಕಿದೆ ಜಲಧಾರೆ ಆಸರೆ
ಅತಿವೃಷ್ಟಿಕಾಲದಿ ಜಲಕಂಟಕ ಆದರೆ
ಅನಾವೃಷ್ಟಿಕಾಲದಿ ಇದಕಾಗಿ ಹಾತೊರೆ

ಕನ್ನಡವೇ ನನ ದಮನಿಯಲಿ ಹರಿಯುತಿಹ ರಕುತ
ಕನ್ನಡವೇ ನನ ಮನದಲಿ ಉಗಮಿಸುವ ಚಿಂತನ
ಮೈಯಲಿಹ ಮಾಂಸಖಂಡ ಆ ತಾಯಿಯ ಭಾಗ
ಅವಳ ಮರೆತೊಡೆ ನಾ ಹೊಗುವೆ ನರಕದೊಳಗ

ಐಡಿ ಕಾರ್ಡು ಎಲ್ಲೂ ರಕ್ಷಿಸುವ ಗಾರ್ಡು
ತೋರಿಕೆಗೆ ಇಡಲು ನಮ್ಮೆದೆಯೇ ಬೋರ್ಡು
ಬೋರ್ಡಿನ ಮೇಲೆ ಗೀಚುವುದೇ ಮಾಸ್ತರರ ಕೆಲಸ
ಗೀಚುವಾಗ ಅವರಣಕಿಸುವುದೇ ಮಕ್ಕಳ ಕೆಲಸ

ಕಾವ್ಯದ ರಸಧಾರೆ ಹರಿಯುತಿದೆ ಅಪರಿಮಿತ
ಅದ ಆಸ್ವಾದಿಸಲು ಇರುವವರು ಸೀಮಿತ
ಸೀಮಿತದೊಳಿರಲು ನಮ್ಮ ಕೃತ್ಯಗಳು
ಯಾರಿಗೂ ಆಗದು ತೊಂದರೆಗಳು

ಕಾವ್ಯ ಓಡಿದುದು ನಿಮ್ಮ ಬಾಧೆಯಿಂದಲ್ಲ
ಅಮ್ಮನ ತಮ್ಮನ ಆಸ್ತಿ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಬಿದ್ದಿತ್ತಲ್ಲ
ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಂಡು ನಡೆಯುವುದೆಲ್ಲ ನಿಜವಲ್ಲ
ಕಾವ್ಯಳ ಬದಲು ಸುಶ್ರಾವ್ಯ ನಿಮಗಾಗಿ ಕಾದಿಹಳಲ್ಲ

ಬಿದ್ದರೂ ಮೀಸೆ ಮಣ್ಣಾಗಲಿಲ್ಲ ಎಂದ ಜಟ್ಟಿ
ಇವನ ಮೈ ಕೈ ಕಲ್ಲಿನಂತೆ ಬಲು ಗಟ್ಟಿ
ಮೈ ಕೈ ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿದ್ದರೇನಂತೆ
ಮನಸು ಮಾತ್ರ ಬಲು ಮೃದುವಂತೆ

ನೋವಿನಲೂ ನಲಿವ ಕಾಣುವನೇ ಯೋಗಿ
ನಲಿವನು ಸ್ವಾದಿಸದವನೇ ರೋಗಿ
ರೋಗಿಯಿಂದ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಆಗುವುದು ತೊಂದರೆ
ಎಲ್ಲರಿಗೆ ಬೇಕಿದೆ ಯೋಗಿಯ ಆಸರೆ

ನಿಮಗೀಗ ಬೇಕಿದೆ ನಿಮ್ಮವಳ ಸಖ್ಯ
ನನ್ನವಳ ಜೊತೆ ಏಗುವುದೇ ಅಶಕ್ಯ
ದಿನವೂ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದಲ್ಲ ಒಂದು ರಗಳೆ
ನಿಮ್ಮ ಮನ ಕೆಡಿಸುವುದು ಬೇಡ ಈಗಲೇ

ರಥ ಎಳೆಯುವುದೆನ್ನ ಕಾಯಕ
ಸವಾರಿ ಮಾಡುವನು ನನ್ನ ನಾಯಕ
ನಾಯಕ ಎಂದು ಹಿಂಬಾಲಕರ ಮುನ್ನಡೆಸುವನು
ತನ್ನ ಕರ್ತವ್ಯ ತಪ್ಪಿದರೆ ನೆಲ ಹಿಡಿಯುವನು

ನೆಲವನ್ನು ಉತ್ತು ಬಿತ್ತು ಬೆಳೆಯುವವನೇ ಯೋಗಿ
ನೆಲಕಾಗಿ ಹೊಡೆದಾಡಿ ವಂಚಿಸುವನೇ ರೋಗಿ
ರೋಗಿಯ ತನು ಮನವೆಂದೂ ಅಸ್ವಸ್ಥ
ಯೋಗಿ, ನಂಬಿದವರೆಲ್ಲರನೂ ಇಡುವನು ಸ್ವಸ್ಥ

ಅಚಲವಾಗಲು ಈಚಲ ರಸವೂ ಅಮೃತ
ವಿಚಲವಾಗಲು ಆಗುವೆ ಪಾನಮತ್ತ
ಪಾನಮತ್ತನಾಗಲು ಮನಕೆ ಕಡಿವಾಣವಿಲ್ಲ
ಪ್ರೀತಿಸು ಎಲ್ಲರನು, ಸಂಪಾದಿಸು ಪ್ರೇಮವನು, ಕಾಮನೆಗಳಲ್ಲ

ಎಲ್ಲ ಭಾಷೆಗಳೂ ತಾಯಿಯರಂತೆ
ಯಾವ ತಾಯಿಯೂ ಕೆಟ್ಟವಳಲ್ಲ
ತನ್ನ ಮಕ್ಕಳ ಹಿತ ಕಾಪಾಡುವಳಲ್ಲ
ಎಲ್ಲ ಭಾಷೆಗಳೂ ಒಳಿತು ಮಾಡುವುದಲ್ಲ.

ತೇರಾ ಜಾನ್ ಕಿ ಬೀಮಾರೀ ಮೈ ಸುಲಾವೂಂಗ
ಜಬ್ ತಕ್ ತುಮ್ ಮೇರಾ ಖ್ಯಾಲ್ ಕರೇಗಾ
ಜಬ ತುಮ್ ಮುಝೆ ಭೂಲ್ ಜಾಯೇಗಾ
ಮೈ ತೇರಾ ನಾಮ ನ ಲೂಂಗಾ

ಕನಸಿಗೆ ಕೊನೆಯಿಲ್ಲ ಮೊದಲಿಲ್ಲ
ನಿನ್ನೆ ಬಂದ ಕನಸು ಇಂದು ಮುಂದುವರೆಯದಲ್ಲ
ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಕನಸ ಕಾಣುವ ಸರದಿ
’ಎಷ್ಟೊತ್ರೀ ಮಲಗೋದು’ ಗುಡುಗಿದಳು ನನ ಮಡದಿ

ಮನೆಯ ಮಾರಾಟವಾದರೇನೂ ಚಿಂತಿಲ್ಲ
ಮಾನವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಎಂದಿಗೂ ಬಿಡಬಾರದಲ್ಲ
ಹೊನ್ನು ಕೊಟ್ಟರೆ ಸಿಗುವುದು ಇನ್ನೊಂದು ವಿಲ್ಲ
ಇಂದಿಲ್ಲದಾ ಹೊನ್ನು ನಾಳೆ ಬಂದೇ ಬರುವುದಲ್ಲ

ಭ್ಹೀತಿಯಿಂದ ಕಂಗಾಲಗಬೇಕಿಲ್ಲ
ಮನ ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿರಲು ಏನೂ ಭಯವಿಲ್ಲ
ಗಟ್ಟಿ ಮನದೆದುರು ಯಾರೂ ನಿಲ್ಲಲಾರರು
ಶಕ್ತಿಹೀನರೂ ಜಗವನು ಗೆಲ್ಲಬಲ್ಲರು

ಅಮ್ಮನೇ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷ ದೈವ
ಅವಳ ಮುಂದಿನ್ಯಾವ ದೊಡ್ಡ ದೈವ
ಎಂದಿಗೂ ಶ್ರೇಯ ಹಾರೈಸುವ ದೇವತೆ ಅವಳೇ
ಅವಳ ಸ್ಥಾನ ಬೇರಿನ್ಯಾರು ತುಂಬಬಲ್ಲರೇ?

ನಿಜ ಅರಿವಾಗುವುದು ಅವರವ ಕಾಲಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ
ಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿಗೆ ಮದುವೆಯ ಚಿಂತೆ
ಮದುವೆಯಾದವರಿಗೆ ಮಕ್ಕಳು ಸಂಸಾರದ ಚಿಂತೆ
ಸಂಸಾರದಲಿ ಮುಳುಗಿ ದಡ ಮುಟ್ಟುವವರಿಗೆ ಚಿತೆಯ ಚಿಂತೆ
ಸುಖದಲ್ಲಿ ನೀ ಸಂತೊಷ ಕಾಣುವಂತೆ
ದು:ಖದಲ್ಲಿ ನಾ ಸಂತೃಪ್ತಿ ಪಡೆಯುವೆನಂತೆ

ಶಾಲೆಯ ಮಧ್ಯಾಹ್ನದ ಉಪ್ಪಿಟ್ಟು
ನೋಡುತ್ತಲೇ ಎಲ್ಲರ ಹೊಟ್ಟೆ ಚುರುಗುಟ್ಟು
ಮೇಷ್ಟಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಅಷ್ಟಷ್ಟು
ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಇಷ್ಟೇ ಇಷ್ಟು

ಅಚಲವಾಗಲು ಈಚಲ ರಸವೂ ಅಮೃತ
ವಿಚಲನಾಗಲು ಆಗುವೆ ಪಾನಮತ್ತ
ಪಾನಮತ್ತನಾಗಲು ಮನಕೆ ಕಡಿವಾಣವಿಲ್ಲ
ಪ್ರೀತಿಸು ಎಲ್ಲರನೂ, ಸಂಪಾದಿಸು ಪ್ರೇಮವನು, ಕಾಮನೆಗಳಲ್ಲ

my publications

ನಿಸರ್ಗ

ಅಂಟಿಯೂ ಅಂಟದಂತಿಹುದು
ತನ್ನೆದೆಯ ಮೇಲಿನ ನೀರ ಗುಳ್ಳೆಯ ಹೊರುವುದು
ಹನಿ ಹನಿಯಾಗಿ ಬೀಳುವುದ ತಡೆವುದು
ತಡೆದು ಬಾಯಾರಿದವಗೆ ಉಣಿಸುವುದು

ತನಗೆ ಮಾತ್ರ ಹನಿ ಮಾತ್ರವೂ ಹಿಡಿದಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳದು
ಆರೈಕೆ ಇಲ್ಲದೆ ನಿಸರ್ಗದಿ ಬೆಳೆವುದು
ಮಂದಿ ಮಂದೆಗಳಿಗೆ ಉಣಿಸುವುದು
ಅನಂತ ಆಗಸ ಏರುವ ಛಾತಿ ಇದ್ದರೂ ಕೆಳಗೇ ನೋಡುತಿಹುದು

ಸ್ವಾರ್ಥಿಗೆ ನಿಸ್ವಾರ್ಥದರಿವು ಮೂಡಿಸುವುದು
ಎನಗಿಂತ ಕಿರಿಯರಿಲ್ಲ
ಎನಗೆಲ್ಲ ಹಿರಿಯರೆಲ್ಲ ಎಂದು ಸಾರುವುದು
ಇಂದಿದ್ದು ನಾಳೆಗೆ ಹೇಳಹೆಸರಿಲ್ಲದೆ ಹೋಗುವುದು

ತಡವಲು ಗಡುಸಿನಂತೆ ತೋರುವುದು
ಚಿವುಟಲು ಹಸುಗೂಸಿನಂತೆ ಕಣ್ಣೀರ್ಗರೆವುದು
ಎದುರಾಡದು, ಹಿಂಸಿಸದು
ಉತ್ತಮ ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕ ಚಿಂತನೆಗೆ ಒತ್ತು ನೀಡುತಿಹುದು

ಅಂಟಿಯೂ ಅಂಟದಿರು
ಯಾರಿಗೆ ಯಾರೂ ಅಲ್ಲ
ಆತ್ಮಕೆ ನಂಟಿಲ್ಲ ಅಂಟಿಲ್ಲ ಎಂಬುದ
ಸುಲಭದಿ ಜೀವನ ಪರಿಯ ತಿಳಿ ಹೇಳುವುದು

ಇದರಿಂದ ಕಲಿವ ಪಾಠ ಇಹುದಲ್ಲವೇ?
ನಿಸರ್ಗದ ಅಂಶವಿದು ದೈವಾಂಶವಲ್ಲವೇ?
ಇದ ತಿಳಿವುದು ಸುಲಭವಲ್ಲವೇ
ನಿಸರ್ಗವ ರಕ್ಷಿಸೋಣ – ನಮ್ಮನು ನಾವು ರಕ್ಷಿಸೋಣ

ವೇದಾಂತ ಸಾರಗಳು

ಎನ್ ಬಾಲಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ ಅವರು ಬರೆದಿರುವ ‘ವೇದಾಂತ ಸಾರಗಳು’ ಎನ್ನುವ ಪುಸ್ತಕದಿಂದ ಆಯ್ದ
ಭಾಗಗಳನ್ನು ನಿಮ್ಮ ಮುಂದೆ ಇರಿಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ

೧೬ನೇ ಶತಮಾನದ ಸದಾನಂದರು ವೇದಾಂತದ ಸಾರಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆಯುತ್ತಾ ಮಾನವನು ಮಾಡಬೇಕಾದ ಕರ್ಮಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಹೀಗೆ ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಮಾನವರು ಮಾಡಬೇಕಾದ ಕರ್ಮಗಳನ್ನು ವಿಹಿತ (ಮಾಡಬೇಕಾದದ್ದು) ಮತ್ತು ನಿಷಿದ್ಧ (ಮಾಡಬಾರದ್ದು) ಎಂದು ವಿಭಾಗಿಸಬಹುದು.

ವಿಹಿತ ಕರ್ಮವನ್ನು ಆಚರಿಸುವುದರ ಫಲ ಪುಣ್ಯ. ನಿಷಿದ್ಧ ಕರ್ಮದ ಫಲ ಪಾಪ.

ವಿಹಿತ ಕರ್ಮಗಳನ್ನು ನಿತ್ಯ, ನೈಮಿತ್ತಿಕ, ಕಾಮ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತ ಎಂದು ನಾಲ್ಕು ಬಗೆಯಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಬಹುದು. ನಿತ್ಯ ಎಂದರೆ ಆವಶ್ಯಕವಾಗಿ ಮಾಡಬೇಕಾದ ಕೆಲಸ, ಸಂಧ್ಯಾವಂದನೆ ಮುಂತಾದವುಗಳು. ಇದರ ಫಲ ಚಿತ್ತ ಶುದ್ಧಿ. ನೈಮಿತ್ತಿಕ ಎಂದರೆ ಕೆಲವು ನಿಮಿತ್ತಗಳಾದ ಮಾಡಲೇಬೇಕಾದ ಕಾರ್ಯಗಳು. ಮಕ್ಕಳು ಹುಟ್ಟಿದಾಗ ಮಾಡುವ ಜಾತಕರ್ಮ, ಮಕ್ಕಳು ಪ್ರಾಪ್ತ ವಯಸ್ಸಿಗೆ ಬಂದಾಗ ಮಾಡಬೇಕಾದ ವಿವಾಹ ಇತ್ಯಾದಿ. ಕಾಮ್ಯ ಎಂದರೆ ಯಾವುದಾದರೂ ಕೆಲಸ ಆಗಲಿ ಎಂಬ ಇಚ್ಛೆಯಿಂದ ಮಾಡುವುದು. ದೇವರ ವಿಶೇಷ ಪೂಜೆ, ವ್ರತ, ಯಜ್ಞ ಯಾಗಾದಿಗಳನ್ನು ಈ ಗುಂಪಿಗೆ ಸೇರಿಸಬಹುದು. ಕರ್ಮಗಳು ಪುರುಷಾಯತ್ತವಾದುದರಿಂದ ಅವನ್ನು ಮಾಡುವಾಗ ಮಾನವ ಸಹಜವಾದ ಯಾವುದಾದರೂ ಕೆಲವು ದೋಷಗಳು ಸಂಭವಿಸಬಹುದು. ಇದರ ನಿವಾರಣೆಗಾಗಿ ಮಾಡುವುದೇ ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತಗಳು.

ಕರ್ಮಾನುಷ್ಟಾನವು ಸಫಲವಾಗಿ ಚಿತ್ತದ ಶುದ್ಧಿ ಏಕಾಗ್ರತೆಗಳು ಒದಗಿದುದಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿ ವ್ಯಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ತೇಜಸ್ಸಿನಂತಹ ಪ್ರವೃತ್ತಿಗಳು ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಅವು ಕಾಣುವವರೆಗೂ ಕರ್ಮೋಪಾಸನೆಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿರಬೇಕು. ಇದನ್ನು ಸಾಧನ ಚತುಷ್ಟಯ ಎಂದು ಶಾಸ್ತ್ರಕಾರರು ನಾಲ್ಕು ವಿಭಾಗವನ್ನಾಗಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅವು ಯಾವುವೆಂದರೆ – ನಿತ್ಯಾನಿತ್ಯವಸ್ತು ವಿವೇಕ, ಇಹಾಮುತ್ರಾರ್ಥ ಫಲ ಭೋಗವಿರಾಗ, ಶಮಾದಿ ಸಾಧನ ಸಂಪತ್ತು ಮತ್ತು ಮುಮುಕ್ಷತ್ವ.

ನಿತ್ಯಾನಿತ್ಯವಸ್ತು ವಿವೇಕ – ವಸ್ತುಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದು ನಿತ್ಯ, ಅನಿತ್ಯ, ಸತ್ಯ, ಅಸತ್ಯ, ಶಾಶ್ವತ, ನಶ್ವರ, ಸ್ಥಿರ, ಕ್ಷಣಿಕ ಎಂಬ ವಿವೇಚನೆ.

ಇಹಾಮುತ್ರಾರ್ಥ ಫಲ ಭೋಗವಿರಾಗ – ಇಹ ಲೋಕ ಮತ್ತು ಪರ ಲೋಕಗಳ ಸುಖಗಳಲ್ಲಿ ಆಸೆಯಿಲ್ಲದಿರುವುದು.

ಶಮಾದಿ ಸಾಧನ ಸಂಪತ್ತು – ಮನಸ್ಸು ಮತ್ತು ಬಾಹ್ಯೇಂದ್ರಿಯಗಳ ನಿಗ್ರಹರೂಪವಾದ ಶಮ ಮತ್ತು ದಮ. ಬಾಹ್ಯ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನೂ ತ್ಯಜಿಸಿದುದರಿಂದ ಹುಟ್ಟುವ ಮನಶಾಂತಿ ರೂಪವಾದ, ಅಥವಾ ಹಾಗೆ ತ್ಯಜಿಸಿದವನು ಸ್ವೀಕರಿಸುವ ಸನ್ಯಾಸಾಶ್ರಮ ರೂಪವಾದ ಉಪರತಿ, ಬಿಸಿಲು, ಛಳಿ ಮೊದಲಾದ ದ್ವಂದ್ವವನ್ನು ಸಹಿಸುವ ತಿತಿಕ್ಷೆ.

ಮುಮುಕ್ಷತ್ವ – ಮೋಕ್ಷವನ್ನು ಪಡೆಯಬೇಕೆಂಬ ಆಸೆ.

ತತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದ ವಿಷಯ ತತ್ವ, ಪ್ರಮಾಣ, ಯುಕ್ತಿಗಳ ಮೂಲಕ ವಿಚಾರ ವಿಮರ್ಶೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಸಾಧನೆ. ಅದರ ಗುರಿ ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಅನುಭವ. ಆ ಜ್ಞಾನದಿಂದ ಒದಗುವ ಲಾಭ ಅದರ ಫಲ. ತತ್ವ ಎಂದರೆ ಸ್ವರೂಪ. ವಸ್ತು ಒಂದರ ನಿಜವಾದ ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾದ ರೂಪ. ಆ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಅರಿಯುವುದರ ಉದ್ದೇಶ ಯಾವುದೋ ಒಂದು ಆಕಾಂಕ್ಷೆಯ ತೃಪ್ತಿ ಮತ್ತು ಪುರುಷಾರ್ಥದ ಲಾಭ. ಆ ಆಕಾಂಕ್ಷೆ ಕ್ಷಣಿಕವಾದ ಐಹಿಕ ಸುಖವಾಗಬಹುದು, ಚಿರಕಾಲದ ಸ್ವರ್ಗಭೋಗವಾಗಬಹುದು ಅಥವಾ ಶಾಶ್ವತವಾದ ಮೋಕ್ಷಾನಂದವಾಗಬಹುದು. ಆದರೆ ಅದರ ಸಾಧನೆ ಮಾತ್ರ ಒಂದೇ – ತತ್ವಜ್ಞಾನ.

ವಿಚಾರಕ್ಕೆ ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಗೋಚರವಾಗುವ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳ ಎಲ್ಲವೂ ವಿಷಯಗಳಾಗಿರುತ್ತವೆ. ತತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೂ ಅದೇ ತರಹದ ವಿಷಯಗಳೇ. ಇತರ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳು ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಯಾವುದೋ ವಿಶಿಷ್ಟ ಕೋನಗಳಿಂದ ಪರೀಕ್ಷಿಸಿ ಅವುಗಳ ಪಾಕ್ಷಿಕ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ನಿರೂಪಿಸುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ ಅವುಗಳನ್ನು ಎಲ್ಲ ಕೋನಗಳಿಂದಲೂ ಪರಿಶೀಲಿಸಿ ಅವುಗಳ ಪೂರ್ಣ ರೂಪವನ್ನು ನಿರ್ಣಯಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಇತರ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳು ಆಂಶಿಕ ಪುರುಷಾರ್ಥ ಸಾಧಕಗಳಾದರೆ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ ಸಕಲಪುರುಷಾರ್ಥ ಸಾಧಕವಾಗಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ವಿದ್ಯೆಗಳಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಶ್ರೇಷ್ಟವಾದುದು ಅಧ್ಯಾತ್ಮ ವಿದ್ಯೆ.

ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಸದೃಶ ಗುಣಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ವರ್ಗೀಕರಿಸುವುದು ಸಾಮಾನ್ಯ ವಿಧಾನ. ಈ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಜಗತ್ತನ್ನು ನೋಡಿದಾಗ ಅದು ನಾನಾ ಬಗೆಯ ಅಸಂಖ್ಯಾತ ಭಿನ್ನ ಭಿನ್ನ ಸ್ವತಂತ್ರ ವಸ್ತುಗಳಿಂದ ಕೂಡಿರುವಂತೆ ಕಂಡರೂ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಪರಿಶೀಲಿಸಿದಲ್ಲಿ ಅದು ಕೆಲವೇ ಪದಾರ್ಥಗಳಿಂದ ಅಥವಾ ಅವುಗಳ ವಿವಿಧ ಸಂಯೋಗಗಳಿಂದ ರಚಿತವಾಗಿರುವುದು ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಹೆಸರು, ಆಕಾರ, ಕಾರ್ಯ ಫಲದಿಂದ, ಮಣ್ಣು, ಕಲ್ಲು, ಮರ ಮುಂತಾದವು ಪರಸ್ಪರ ಭಿನ್ನವಾಗಿದ್ದರೂ ಅವೆಲ್ಲವೂ ಪೃಥ್ವಿಯಿಂದ ರಚಿತವಾಗಿವೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಅವನ್ನು ಸ್ವತಂತ್ರ ಪದಾರ್ಥಗಳು ಅಥವಾ ಪೃಥಿವಿ ಇಂದ ರಚಿತವಾದುದು ಎನ್ನುವುದಕ್ಕಿಂತ ಅವೆಲ್ಲವೂ ಒಂದೇ ಪೃಥ್ವಿಯ ವಿಭಿನ್ನ ಪ್ರಕಾರಗಳು ಅಥವಾ ರೂಪಗಳು ಎನ್ನುವುದು ಯುಕ್ತ. ಇದೇ ರೀತಿ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ನಾಲ್ಕು ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಬಹುದು. ಅವು ಜಲ, ತೇಜಸ್ಸು (ಸೂರ್ಯ), ವಾಯು ಮತ್ತು ಆಕಾಶ. ಇವೆಲ್ಲವುಗಳ ನಡುವೆಯೂ ಒಂದು ಸಮಾನ ಗುಣವಿದೆ. ಇವೆಲ್ಲವೂ ಜಡ ಅಥವಾ ಅಚೇತನ. ಈ ಜಡವನ್ನು ಅಜ್ಞಾನ, ಮಾಯಾ, ಪ್ರಕೃತಿ ಎಂದು ಕರೆದು ಅವು ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಸತ್ಯವಲ್ಲ ಎನ್ನುವರು. ಶರೀರ ಜಗತ್ತಿನ ಒಂದು ಅಂಶವಾದುದರಿಂದ ಅದೂ ಜಗತ್ತಿನಂತೆಯೇ ಮಿಥ್ಯೆ. ಆದರೆ ಚೈತನ್ಯ ಶಾಶ್ವತವಾದ ಸತ್ಯ ವಸ್ತು. ಆದ್ದರಿಂದ ಅವೆರಡರ ಸಂಬಂಧ ವಸ್ತು ಭೂತವಾಗಲಾರದು. ಜೀವದ ನಿಜವಾದ ಸ್ವರೂಪ ಶುದ್ಧ ಚೈತನ್ಯ. ಅದು ಸತ್ಯ, ನಿತ್ಯ, ಅಖಂಡ, ವಿಭು, ಆನಂದಾತ್ಮಕವೂ ಆಗಿದೆ ಎಂದು ಶೃತಿ ನಿರೂಪಿಸುತ್ತದೆ.

ಬ್ರಹ್ಮ ಒಂದೇ ಸತ್ಯ ಎಂಬ ವೇದಾಂತದ ಪ್ರತಿಪಾದನೆಯು ನಮಗೆ ಬ್ರಹ್ಮದ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಪರೋಕ್ಷವಾದ, ಶಾಬ್ದಿಕವಾದ ವರ್ಣನೆ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಇದು ಒಂದು ದೃಢವಾದ ಬೌದ್ಧಿಕ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಸಾಕಾದರೂ ವೇದಾಂತದ ಗುರಿಯಾದ ಮುಕ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಲು ಇದಿಷ್ಟೇ ಸಾಲದು. ಏಕೆಂದರೆ, ಅಪರೋಕ್ಷವಾದ ಅನುಭವಾವಸಾನವಾದ ಬ್ರಹ್ಮ ಜ್ಞಾನ ಅವಿದ್ಯೆಯ ನಿವರ್ತಕೆ ಮತ್ತು ಮೋಕ್ಷದ ಸಾಧನವೇ ವಿನಾ ಅದರ ಪರೋಕ್ಷ ಶಬ್ದ ಜ್ಞಾನವಲ್ಲ.

ಆತ್ಮದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಶ್ರವಣ, ಮನನ, ನಿದಿಧ್ಯಾಸನಗಳು ಸಾಧನವಾಗಿವೆ.

ಶ್ರವಣ ಎಂದರೆ ಎಲ್ಲ ವೇದಾಂತ ವಾಕ್ಯಗಳ ತಾತ್ಪರ್ಯಾರ್ಥಗಳನ್ನು ವಿಚಾರಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಗ್ರಹಿಸುವುದು. ವೇದಾಂತ ವಾಕ್ಯ ಎಂದರೆ ಕೇವಲ ಉಪನಿಷತ್ತುಗಳು ಆಗಿರದೇ, ಇತರ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳೂ ಅದರಲ್ಲಿ ಸೇರಿವೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ತಾತ್ಪರ್ಯವೂ ವೇದಾಂತದ ತಾತ್ಪರ್ಯವೇ. ಶ್ರವಣದಿಂದ ಆತ್ಮದ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಮತ್ತು ಸ್ವರೂಪದ ಬಗ್ಗೆ ಯಾವುದಾದರೂ ಪ್ರಮಾಣ ಇದೆಯೇ ಎಂಬ ಸಂದೇಹ ನಿವಾರಣೆ ಆಗುವುದು.

ಮನನ ಎಂದರೆ ತಾರ್ಕಿಕ ಚಿಂತನೆ. ಶ್ರವಣವು ವೇದಾಂತ ವಾಕ್ಯದ ವಿಚಾರವಾದರೆ ಮನನವು ಅದರ ಅರ್ಥದ ಚಿಂತನೆ. ಈ ಅರ್ಥ ಯುಕ್ತಿಯುಕ್ತವಾಗಿದೆಯೇ, ತರ್ಕಬದ್ಧವಾಗಿದೆಯೇ, ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತವಾಗಿದೆಯೇ, ಲೋಕಾನುಭವಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿದೆಯೇ ಎಂಬುದರ ಆಲೋಚನೆಯೇ ಮನನ. ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಶಾಸ್ತ್ರವೆನಿಸಿರುವುದು ವೇದಾಂತವೊಂದೇ ಅಲ್ಲ. ಸಾಂಖ್ಯ, ನ್ಯಾಯ, ಮೀಮಾಂಸ ಮುಂತಾದ ಅನೇಕ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳಿವೆ.

ನಿಧಿಧ್ಯಾಸನ ಎಂದರೆ ಧ್ಯಾನ. ಒಂದು ವಿಷಯದ ಬಗ್ಗೆ ಮನಸ್ಸಿನ ಏಕರೂಪವಾದ ಅವಿಚ್ಛಿನ್ನ ವೃತ್ತಿ. ಶ್ರವಣದಿಂದ ದೊರೆತ ತತ್ವ, ಮನನದಿಂದ ತರ್ಕಪುಷ್ಟಿ ಪಡೆದರೂ ಅದು ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ನಮ್ಮ ಜನ್ಮಾಂತರೀಯ ವಾಸನೆಗಳು, ಅಭ್ಯಾಸದ ರೂಢಿಗಳು ನಮ್ಮ ಮನಸ್ಸು ಏಕಾಗ್ರವಾಗಿ ಆ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲದಂತೆ ಅಡ್ಡಿ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಇವೇ ವಿಪರೀತ ಭಾವನೆಗಳು. ನಿದಿಧ್ಯಾಸನದಿಂದ ಇವು ನಿವೃತ್ತಿಯಾಗುತ್ತವೆ. ಅನಂತರ ಆತ್ಮಚೈತನ್ಯವು ತಾನಾಗಿಯೇ ಸ್ಫುರಿಸುತ್ತದೆ. ಅದು ಆಗದಿದ್ದಲ್ಲಿ ಸ್ಫುರಿಸುವವರೆಗೂ ನಿದಿಧ್ಯಾಸನವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಲೇ ಇರಬೇಕು.

ವೇದಾಂತದ ಫಲ ಪರಮಪುರುಷಾರ್ಥವಾದ ಮೋಕ್ಷ. ಇದು ಸ್ವರ್ಗದಂತೆ ಒಂದು ಪ್ರದೇಶವಲ್ಲ. ಕಾಲವಿಶೇಷವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿಲ್ಲ. ಹೊಸದಾಗಿ ಉತ್ಪನ್ನವಾಗುವುದೂ ಅಲ್ಲ. ಬ್ರಹ್ಮ ರೂಪ ಅದು. ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ಆತ್ಮ ರೂಪ ಮತ್ತು ನಿತ್ಯ. ಈ ಕಾಲದಲ್ಲಿಯೇ, ಈ ಲೋಕದಲ್ಲಿಯೇ, ಈ ಶರೀರದಲ್ಲಿಯೇ ಅದು ಸಾಧ್ಯ.

ಜ್ಞಾನವು ಮುಕ್ತಿಯ ಏಕಮಾತ್ರ ಸಾಧನವಾಗಿ ಹೇಳಿರುವುದಿಂದ ಮೋಕ್ಷಕ್ಕೆ ಅಡ್ಡಿಯಾಗಿರುವುದು ಅವಿದ್ಯೆಯೇ ವಿನಹ ಬೇರೆ ಯಾವುದೂ ಅಲ್ಲ. ಅದರ ನಿವೃತ್ತಿಗೆ ಜ್ಞಾನದ ಮಾತ್ರ ಉದಯ ಸಾಕು. ಇನ್ಯಾವ ಕ್ರಿಯಾಂತರವೂ ಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ. ವಸ್ತುವು ಸಿದ್ಧವಾಗಿದ್ದು, ಅದಕ್ಕೆ ಪ್ರಮಾಣ ಸಿಕ್ಕಿ, ಕರಣ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿದ್ದಲ್ಲಿ ಜ್ಞಾನವು ಅವಶ್ಯವಾಗಿ ತಾನಾಗಿಯೇ ಉದಿಸುತ್ತದೆ.

ಬ್ರಹ್ಮ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರದಿಂದ ಜೀವನ್ಮುಕ್ತನ ಸಕಲ ಕರ್ಮಗಳು ನಾಶವಾದರೂ, ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರವಾಗುವ ಮೊದಲೇ ಫಲ ನೀಡಲು ಆರಂಭಿಸಿದ ಪ್ರಾರಬ್ಧ ಕರ್ಮಗಳು ಅವು ಮುಗಿಯುವವರೆಗೂ ಇರುತ್ತವೆ. ಇದರಿಂದ ಜೀವನ್ಮುಕ್ತನಿಗೆ ಶರೀರಧಾರಣ, ಲೋಕವ್ಯವಹಾರ ನಡೆಯುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಇವೆಲ್ಲ ಶರೀರ ಇತ್ಯಾದಿ ಅಭಿಮಾನದಿಂದ ನಡೆಯದೆ ಪ್ರಾರಬ್ಧ ಕರ್ಮವಶಾತ್ ನಡೆಯುವುದರಿಂದ ಜೀವನ್ಮುಕ್ತನಿಗೆ ಇವು ಬಂಧಕವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅವರಲ್ಲಿ ಅವಿದ್ಯೆಯ ಆವರಣರೂಪ ನಾಶವಾಗಿ ಕೇವಲ ವಿಕ್ಷೇಪರೂಪ ಮಾತ್ರ ಇರುತ್ತವೆ. ಇದರಿಂದ ಅವನು ಶರೀರ ಯಾತ್ರಾದಿ ಸಕಲ ವ್ಯವಹಾರಗಳನ್ನೂ ಕೇವಲ ಸಾಕ್ಷೀಭೂತನಾಗಿ ನೋಡುತ್ತಿರುತ್ತಾನೆ. ಹೀಗೆ ಅವನು ಎಷ್ಟು ಕಾಲ ಧರಿಸುತ್ತಾನೆ, ಹಾಗೆ ಧರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವೇ ಎಂಬ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಬಾಹ್ಯತರ್ಕದಿಂದ ನಿರ್ಣಯಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅದು ಜ್ಞಾನಿಯ ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ವೇದ್ಯ. ಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಲೋಕ ಅದಕ್ಕೆ ದೃಷ್ಟಾಂತಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರವೇ ನೀಡಬಲ್ಲವು.

ಎಲ್ಲ ಆಶ್ರಮದವರಿಗೂ ಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಅಧಿಕಾರವಿದೆ ಎಂದು ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.

ಸಾಕ್ರಟೀಸನ ಕೊನೆ – ಪ್ಲೇಟೋವಿನ ಕಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ

ಸಾಕ್ರಟೀಸನ ಕೊನೆ – ಪ್ಲೇಟೋವಿನ ಕಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ

ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ ೪೬೯ರಿಂದ ೩೯೯ರವರೆವಿಗೆ ಜೀವಿಸಿದ್ದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಮೇಧಾವಿ ಸಾಕ್ರಟೀಸ. ಅವನ ತತ್ವಗಳಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾದ ಸರಕಾರದವರು ಅವನಿಗೆ ಕ್ಷಮಾಪಣೆಯನ್ನು ಕೇಳಲು ಆಗ್ರಹಿಸಿದರು. ಅದಕ್ಕೆ ವಿರೋಧಿಸಿದ ಆತನನ್ನು ಸೆರೆಮನೆಗೆ ತಳ್ಳಲಾಯಿತು. ಅವನನ್ನು ವಿಷವುಣಿಸಿ ಕೊಲ್ಲಲಾಯಿತು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವನೆದುರು ಅವನ ಶಿಷ್ಯರುಗಳು ಇದ್ದರು. ಆ ಕೊನೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸಾಕ್ರಟೀಸನಿದ್ದ ಸೆರೆಮನೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ಲೇಟೊ ಮತ್ತಿತರ ಶಿಷ್ಯರೂ ಅವನೊಂದಿಗಿದ್ದರು. ಸಾವಿನ ಬಗ್ಗೆ ಎಳ್ಳಷ್ಟೂ ಉದ್ವೇಗ ತೋರದ ಸಾಕ್ರಟೀಸನ ಬಗ್ಗೆ, ಆತನ ಮೆಚ್ಚಿನ ಶಿಷ್ಯರಲ್ಲೊಬ್ಬನಾದ ಪ್ಲೇಟೋ ಕೊನೆಯ ಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೀಗೆ ನಿರೂಪಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸಾಕ್ರಟೀಸನ ವಯಸ್ಸು ೭೦ ವರುಷಗಳಾದರೆ, ಪ್ಲೇಟೋವಿನ ವಯಸ್ಸು ೨೨.

“ಅವನೆದ್ದು ಕ್ರಿಟೋವಿನೊಂದಿಗೆ ಸ್ನಾನದ ಕೋಣೆಗೆ ಹೋಗುವಾಗ, ಬಾಗಿಲಿನಲ್ಲೇ ನಮ್ಮೆಲ್ಲರಿಗೂ ಕಾಯಲು ತಿಳಿಸಿದನು. ಹಾಗೆ ಕಾಯುವಾಗ ಆ ಮಹಾನ್ ಮನುಷ್ಯನ ಮನದಲ್ಲಿರಬಹುದಾದ ನೋವಿನ ಕ್ಷಣಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಯೋಚಿಸಿ, ಚರ್ಚಿಸುತ್ತಿದ್ದೆವು. ಅನಾಥರಾಗುತ್ತಿದ್ದ ನಮ್ಮಂಥ ಹಸುಳೆಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದ ತಂದೆಯಂತೆ ಗೋಚರವಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಸೂರ್ಯಾಸ್ತದ ಸಮಯ ಸಮೀಪಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಆತ ಒಳಗೆ ಬಂದನು. ಮತ್ತೆ ನಮ್ಮೊಡನೆ ಬಂದು ಕುಳಿತವನು ಏನನ್ನೂ ಹೇಳಲಿಲ್ಲ. ಅಷ್ಟು ಹೊತ್ತಿಗೆ ಸೆರೆಮನೆಯಧಿಕಾರಿ ಒಳಗೆ ಬಂದು, ‘ಎಲೈ ಸಾಕ್ರಟೀಸನೇ, ನಿನ್ನನ್ನು ಮಹಾನ್ ಮೇಧಾವಿಯೆಂದೂ, ಸೂಕ್ಷ್ಮಗ್ರಾಹಿಯೆಂದೂ ಮತ್ತು ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದವರೆಲ್ಲರಿಗಿಂತಲೂ ಉತ್ತಮ ಮನುಷ್ಯನೆಂದೂ ನಾನು ತಿಳಿದಿರುವೆ, ಇಲ್ಲಿ ಬಂದವರೆಲ್ಲರಲ್ಲೂ ಸರಕಾರಕ್ಕೆ ಮಣಿಯದೇ ಕೋಪ, ಆಕ್ರೋಶ, ತಿರಸ್ಕಾರ ತೋರಿಸಿದವರು. ಇಂತಹವರೆಲ್ಲರನ್ನೂ ವಿಷವುಣಿಸಿ, ಕೊಂದಿರುವೆನು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಪ್ರತಿರೋಧ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. ಆದರೆ ನೀನು ಮಾತ್ರ ಇವರೆಲ್ಲರಿಗೂ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತನಾದವನು. ನಿನ್ನಂತಹವನಿಗೂ ನಾನು ವಿಷವುಣಿಸಿ ಕೊಲ್ಲುವ ಕಾಲ ಬಂದಿದೆ, ನಿನಗೆ ಒಳ್ಳೆಯದಾಗಲಿ’, ಎಂದು ಹೇಳಿ ಗಳಗಳನೆ ಅತ್ತು ಹಿಂತಿರುಗಿ ನೋಡದೇ ಹೊರಗೆ ಹೋದನು.

ಅವನತ್ತ ನೋಡಿದ ಸಾಕ್ರಟೀಸನು ಇಂತೆಂದನು, ‘ನಿನಗೂ ಒಳ್ಳೆಯದಾಗಲಿ, ನಿನ್ನ ಕೆಲಸ ನೀನು ಮಾಡುತ್ತಿರುವೆ’. ಮತ್ತೆ ನಮ್ಮ ಕಡೆಗೆ ತಿರುಗಿ, ‘ಎಂತಹ ಒಳ್ಳೆಯ ಮನುಷ್ಯನಾತ, ಪ್ರತಿನಿತ್ಯವೂ ನನ್ನನ್ನು ನೋಡಲು ಬರುತ್ತಾನೆ, ನೋಡಿ ನನ್ನ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ನೋಡಿ ಹೇಗೆ ದು:ಖಿಸುತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ನಾನು ಬೇಗ ನನ್ನ ಕೆಲಸ ಮುಗಿಸಬೇಕು. ಕ್ರಿಟೋ, ವಿಷವು ತಯಾರಾಗಿದ್ದರೆ ತಾ, ತಯಾರಿಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಬೇಗನೆ ತಯಾರಿಸಿ ತರಲು ತಿಳಿಸು’, ಎಂದನು.

ಅದಕ್ಕೆ ಉತ್ತರವಾಗಿ ಅವನ ಶಿಷ್ಯ ಕ್ರಿಟೋ, ‘ಇನ್ನೂ ಸೂರ್ಯನು ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲಿರುವನು, ಹಲವಾರು ಜನರಿನ್ನೂ ಊಟ ಮಾಡಬೇಕಾಗಿರುವುದು, ಅದಾದ ಮೇಲೆ ಘೋಷಣೆಯಾಗಬೇಕಿದೆ. ಅದರ ನಂತರ ತನ್ನೆಲ್ಲ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಿಕೊಂಡು, ವಿಷವುಣಿಸುವವನು ಬರಬೇಕಿದೆ’, ಎಂದನು.

ಸಾಕ್ರಟೀಸನು ಪ್ರತಿಯಾಗಿ, ‘ಸರಿ ಕ್ರಿಟೋ, ಅವರೆಲ್ಲರೂ ಸರಿಯೇ, ಹೀಗೆ ನನಗೆ ಸಮಯ ಕೊಡುವುದು ಸರಿ ಎಂದೆಣಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ, ಆದರೆ ಹಾಗೆ ಮಾಡುವುದು ನನಗೆ ಸರಿಯಿಲ್ಲ ಎಂದೆನಿಸುತ್ತಿದೆ. ನಿಧಾನವಾಗಿ ವಿಷ ಕುಡಿಯುವುದರಿಂದ ನಾನೇನನ್ನೂ ಗಳಿಸಿದಂತಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಈಗಾಗಲೇ ಹೋಗಿರುವ ಜೀವವನ್ನು ನಾನು ತಡೆ ಹಿಡಿಯಲಾದೀತೇ, ದಯವಿಟ್ಟು ನಾನು ಹೇಳಿದಂತೆ ಮಾಡು’, ಎಂದನು.

ಈ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಕೇಳಿದ ಕ್ರಿಟೋ, ಸೇವಕನಿಗೆ ಸನ್ನೆ ಮಾಡಿದನು. ಆಗ ಸೇವಕನು ಒಳ ಹೋಗಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೊತ್ತು ನಿಂತಿದ್ದು, ಮರಳಿ ಸೆರೆಮನೆಯಧಿಕಾರಿಯೊಂದಿಗೆ, ವಿಷದ ಪಾತ್ರೆಯನ್ನು ತಂದನು. ಆ ಸೇವಕನನ್ನು ಕುರಿತು ಸಾಕ್ರಟೀಸನು, ‘ನೀನು ನನ್ನ ನೆಚ್ಚಿನ ಸ್ನೇಹಿತ, ಈ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪರಿಣಿತಿ ಪಡೆದಿರುವವನು. ನಾನು ಹೇಗೆ ಮುಂದುವರೆಯಬೇಕೆಂದು ತಿಳಿಸಿಕೊಡು’, ಎಂದು ಕೇಳಿದನು. ಅದಕ್ಕೆ ಉತ್ತರವಾಗಿ ಆ ಸೇವಕನು, ‘ಇದನ್ನು ಕುಡಿದು ಕಾಲು ಸೋಲುವವರೆವಿಗೂ ನೀನು ನಡೆಯುತ್ತಿರಬೇಕು, ನಂತರ ಮಲಗಿಕೋ, ವಿಷ ತನ್ನ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡುವುದು’, ಎಂದು, ವಿಷದ ಪಾತ್ರೆಯನ್ನು ಸಾಕ್ರಟೀಸನ ಕೈಗಿತ್ತನು. ಸ್ವಲ್ಪ ಅಳುಕದ ಸಾಕ್ರಟೀಸನು ಆ ಸೇವಕನ ಕಣ್ಣಲ್ಲಿ ಕಣ್ಣನ್ನಿಟ್ಟು ನೋಡಿ ಪಾತ್ರೆಯನ್ನು ಕೈಗೆತ್ತಿಕೊಂಡು, ‘ಇಂತಹ ನೈವೇದ್ಯವನ್ನು ದೇವರಿಗರ್ಪಿಸುವ ಸಂದರ್ಭ ಬಂದರೆ, ನೀನು ತಯಾರಿರುವೆಯೋ ಅಥವಾ ಇಲ್ಲವೋ’, ಎಂದು ಕೇಳಿದನು. ಅದಕ್ಕಾತನು, ‘ನನ್ನ ಕೆಲಸ ತಯಾರು ಮಾಡಿಕೊಡುವುದಷ್ಟೇ, ಹೆಚ್ಚಿನದೇನೂ ತಿಳಿಯದು’ ಎಂದನು. ಅದಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ರಟೀಸನು, ‘ನನಗರ್ಥವಾಯಿತು, ಆದರೂ ನಾನು ಈ ಲೋಕದಿಂದ ಪರಲೋಕಕ್ಕೆ ಮಾಡುವ ಪ್ರಯಾಣ ಸುಖದಾಯಕವಾಗಿರಲೆಂದು ಆ ದೇವರನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುವೆ,’ ಎಂದು ಸ್ವಲ್ಪವೂ ಆವೇಶವಿಲ್ಲದೇ, ಆತಂಕವಿಲ್ಲದೇ, ನಗುಮೊಗದಿಂದ ವಿಷದ ಪಾತ್ರೆಯನ್ನು ತುಟಿಗೆ ತಗುಲಿಸಿಕೊಂಡು ಕುಡಿದನು.

ಅಲ್ಲಿಯವರೆವಿಗೆ ನಾವೆಲ್ಲರೂ ತಡೆಹಿಡಿದಿದ್ದ ದು:ಖ ಕಟ್ಟೆಯೊಡೆದಿತ್ತು. ಸಾಕ್ರಟೀಸನು ವಿಷವನ್ನು ಕುಡಿದದ್ದನ್ನು ನೋಡಿ, ಕಣ್ಣೀರನ್ನು ತಡೆಹಿಡಿಯಲಾಗಲಿಲ್ಲ. ನಾನಂತೂ ಮುಖ ಮುಚ್ಚಿಕೊಂಡು ದು:ಖಿಸಿದೆ. ಆದರೆ ಅದು ಆತನ ಸಾವಿನ ಬಗೆಗಿನ ಅಳುವಲ್ಲ, ಅಂತಹ ಮಿತ್ರನನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡ ದು:ಖಕ್ಕಾಗಿ. ನಾವೆಲ್ಲರೂ ಆ ಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಹೇಡಿಗಳಂತೆ ಅತ್ತೆವು. ಶಾಂತನಾಗಿದ್ದ ಸಾಕ್ರಟೀಸನು, ‘ಏನಿದು ವಿಚಿತ್ರವಾದ ಅಳು? ಸಾಯುವವನು ಶಾಂತವಾಗಿ ಸಾಯಬೇಕೆಂದೇ, ಹೆಂಗಸರೆಲ್ಲರನ್ನೂ ನಾನು ಇಲ್ಲಿಂದ ಆಚೆಗೆ ಕಳುಹಿಸಿದೆ, ಈಗ ನೋಡಿದರೆ, ಗಂಡಸರಾದ ನೀವು ಹೆಂಗಸರಂತೆ ಅಳುತ್ತಿರುವಿರಿ. ನೀವುಗಳು ಶಾಂತರಾಗಿರಿ’, ಎಂದನು. ಈ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಕೇಳಿ ನಮಗೆಲ್ಲರಿಗೂ ನಾಚಿಕೆಯಾಯಿತು. ಕಣ್ಣೀರನ್ನು ತಡೆಹಿಡಿದೆವು. ಆತನು ಕಾಲು ಸೋಲುವವರೆವಿಗೂ ಮುನ್ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದನು, ನಂತರ ಹಾಗೆಯೇ ಅಂಗಾತ ಮಲಗಿಕೊಂಡನು. ಆಗ ಸೇವಕನು, ಅವನ ಕಾಲುಗಳನ್ನು ಒತ್ತಿ ಹಿಡಿದು, ಅರಿವಾಗುತ್ತಿದೆಯೇ ಎಂದು ಕೇಳಿದನು. ಇಲ್ಲವೆನ್ನಲು ಮೆಲ್ಲ ಮೆಲ್ಲನೆ ಮೇಲಕ್ಕೆ ಒತ್ತಿ ಹಿಡಿದು, ಅರಿವಾಗುತ್ತಿದೆಯೇ ಎಂದು ಕೇಳುತ್ತಿದ್ದನು. ಆಗ ಸಾಕ್ರಟೀಸನು, ‘ವಿಷವು ಹೃದಯವನ್ನು ಮುಟ್ಟಲು ಎಲ್ಲ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುವುದು, ಹೆಚ್ಚಿನ ಶ್ರಮ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಡ’ ಎಂದು ಹೇಳಿದನು. ಕೊನೆಯದಾಗಿ, ಸಾಕ್ರಟೀಸನು ತನ್ನ ಶಿಷ್ಯ ಕ್ರಿಟೋವನ್ನು ಉದ್ದೇಶಿಸಿ, ‘ಕ್ರಿಟೋ, ಅಸ್ಕ್ಲೆಪಿಯಸ್ಸನಿಗೆ ನಾನೊಂದು ಕೋಳಿಯನ್ನು ಕೊಡಬೇಕಿದೆ, ಆ ಸಾಲವನ್ನು ನೀನು ತೀರಿಸುವೆಯಾ?’ ಎಂದು ಕೇಳಿದನು. ಕ್ರಿಟೋ ‘ಆಗಲಿ’, ಎಂದು, ‘ಇನ್ನೇನಾದರೂ ಹೇಳಲು ಇದೆಯೇ’ ಎನ್ನಲು, ಆತನಿಂದ ಉತ್ತರ ಬರಲಿಲ್ಲ. ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲೇ ಮೇಧಾವಿಯಾದ ಇಂತಹ ಮಹಾನ್ ಆತ್ಮವನ್ನು ನಾನೆಂದಿಗೂ ಮತ್ತೆ ನೋಡಲೇ ಇಲ್ಲ”.

ಕೊರೊನ ಹೋರಾಟಗಾರರು – ಬ್ಯಾಂಕರ್ಸ್

ಶ್ರೀಲಕ್ಷ್ಮಿ ಚಿಕ್ಕಂದಿನಿಂದಲೂ ಬಹಳ ಜಾಣೆ. ಆಟ, ಪಾಠ, ಇತರರೊಡನೆ ಬೆರೆಯುವುದು, ಸ್ಪರ್ಧೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವುದು ಹೀಗೆ ಎಲ್ಲದರಲ್ಲೂ ಅವಳು ಮುಂದು. ಹಾಗೆಯೇ ಅವೆಲ್ಲದರಲ್ಲೂ ಪ್ರಾವೀಣ್ಯತೆ ಪಡೆದಿದ್ದಳು. 10 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ, ಉತ್ತಮ ದರ್ಜೆಯಲ್ಲಿ ಪದವಿ ಪಡೆದ ಆಕೆ ಒಂದು ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ಬ್ಯಾಂಕಿನಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರಿಣಿಯಾಗಿ ಸೇರಿದಳು. ತನ್ನ ಊರಲ್ಲೇ ಅವಳಿಗೆ ಪೋಸ್ಟಿಂಗ್ ಆಗಿತ್ತು. ಅವಳ ಓದಿಗೆ ಮತ್ತು ಬುದ್ಧಿಶಕ್ತಿಗೆ ಬೇರೆ ಕಡೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಒಳ್ಳೆಯ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಸಂಬಳ ದೊರೆಯುವ ಕೆಲಸ ಸಿಗುತ್ತಿತ್ತು. ಬ್ಯಾಂಕಿನ ಕೆಲಸವಾದರೆ, ನಿಯಮಿತ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ಬರುವುದು, ನಿಯಮಿತ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ವರಮಾನ ಬರುವುದು, ಬೆಲೆ ಸೂಚ್ಯಂಕದ ಮೇರೆಗೆ ಮೂರು ತಿಂಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ತುಟ್ಟಿಭತ್ಯೆ ಏರುವುದು, ಐದು ವರುಷಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ವೇತನ ಪರಿಷ್ಕರಣೆ ಆಗುವುದು, ದೈಹಿಕ ಶ್ರಮವೂ ಹೆಚ್ಚಿನದಾಗಿರದು, ಇತ್ಯಾದಿ ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯತೆಗಳಿಗಾಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ನೌಕರಿಯನ್ನೇ ಆರಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದ್ದಳು.
ಯಾವುದೇ ಕೆಲಸ ಕೊಟ್ಟರೂ ಅಚ್ಚುಕಟ್ಟಾಗಿ, ಹಿರಿಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಸಮಾಧಾನಕರವಾಗಿ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಳು. ಅಂದಿನ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಅಂದೇ ಮುಗಿಸಿಯೇ ಮನೆಗೆ ತೆರಳುವುದು ಅವಳ ಪರಿಪಾಠ. ಅದಾದ ಒಂದು ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಮದುವೆಯೂ ಆಗಿ, ನಂತರದ ಎರಡು ವರುಷಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ಮಗಳೂ ಹುಟ್ಟಿದಳು.

ಕ್ರಮೇಣ ಬ್ಯಾಂಕಿನಲ್ಲಿ ಕೆಲಸವೂ ಜಾಸ್ತಿ ಆಗುತ್ತಾ ಇತ್ತು, ಹಾಗೆಯೇ ಸರಕಾರದ ನಿಯಮದಂತೆ ನೇಮಕಾತಿ ಆಗುತ್ತಲೇ ಇರಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚು ಜನರು ವಯೋಗುಣದ ಅನುವಾಗಿ ಮತ್ತು ಸ್ವ-ಇಚ್ಛೆಯಿಂದ ನಿವೃತ್ತರಾಗುತ್ತಿದ್ದರು. ಶ್ರೀಲಕ್ಷ್ಮಿ ತನ್ನ ನಿಯಮದಂತೆ ಪ್ರತಿನಿತ್ಯವೂ ಎಲ್ಲ ಕೆಲಸ ಮುಗಿಸಿಯೇ ಮನೆಗೆ ತೆರಳುತ್ತಿದ್ದಳು. ಅಧಿಕಾರಿಣಿ ಆಗಿ ಸೇರಿದವಳಿಗೆ, ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚು ಪದೋನ್ನತಿ ಪಡೆಯಬೇಕೆಂಬ ಹಂಬಲ ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾಗಿಯೇ ಇತ್ತು. ಹಾಗಾಗಿ, ಬ್ಯಾಂಕಿನಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಗತಿ ತೋರಿಸಬೇಕಿತ್ತು. ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು ಬ್ಯಾಂಕಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಲಾಭ ಗಳಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಖರ್ಚು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವುದರ ಮುಖೇನ ತೋರಿಸಬೇಕಿತ್ತು. ಜಾಣೆ ಬುದ್ಧಿವಂತೆಯಾದ್ದರಿಂದ ಮನೆಯ ಕಡೆಯ ಮತ್ತು ಕೆಲಸದ ಕಡೆಯ ಜೀವನವನ್ನು ಸಮಾನವಾಗಿ ತೂಗಿಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದಳು.

ಯಾರಿಗೂ ಯಾವಾಗಲೂ ಸುಭಿಕ್ಷ ಕಾಲವೇ ಇರೋದಿಲ್ಲ. ಪ್ರಕೃತಿಯ ನಿಯಮದಂತೆ ಒಮ್ಮೆ ಸುಭಿಕ್ಷ ಎದುರಿಸಿದರೆ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ದುರ್ಭಿಕ್ಷವನ್ನು ಎದುರಿಸಲೇಬೇಕು. ಹಾಗೆಯೇ ನಮ್ಮ ನಾಯಕಿಯಲ್ಲಿಯೂ ದುರ್ಭಿಕ್ಷದ ಕಾಲ ಎದುರಾಯಿತು. ಮೊತ್ತ ಮೊದಲಿಗೆ ಅವಳಿಗೆ ಪ್ರಬಂಧಕಳಾಗಿ (ಮ್ಯಾನೇಜರ್) ಪದೋನ್ನತಿಯಾಗಿದ್ದರಿಂದ, ಬೇರೆ ರಾಜ್ಯದ ಊರಿಗೆ ವರ್ಗಾವಣೆ ಆಯಿತು. ಪತಿಗೂ ಅಲ್ಲಿಗೇ ವರ್ಗ ಮಾಡಿಸಿಕೊಂಡು, ಮಗಳನ್ನೂ ಅಲ್ಲಿಯೇ ಶಾಲೆಗೆ ಸೇರಿಸಿದ್ದಾಯಿತು. ಅಲ್ಲಿಯವರೆವಿಗೆ ಅವಳಿಗೆ ತಿಳಿಯದ, ಶನಿಕಾಟ ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ಶುರುವಾಯಿತು.

ಹೊಸ ಜಾಗ, ಹೊಸ ಸಹೋದ್ಯೋಗಿಗಳು, ಹೊಸ ಗ್ರಾಹಕರನ್ನು ಎದುರಿಸಬೇಕಾಯಿತು. ಹೊಸ ಹೊಸದರಲ್ಲಿ ಯಾರೂ ಇನ್ನೊಬ್ಬರನ್ನು ನಂಬುವುದಿಲ್ಲ. ಇದು ಮಾನವ ಸಹಜ ಗುಣ. ಕ್ರಮೇಣ ನಾವೇ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಒಗ್ಗಿಕೊಂಡು ಹೋಗಬೇಕು. ಹಾಗೆಯೇ ಇವಳಲ್ಲೂ ಆಗಿತ್ತು.

ಈ ಮೊದಲು ಅಲ್ಲಿದ್ದ ಪ್ರಬಂಧಕ ಕೆಲವು ಅವ್ಯವಹಾರ ಮಾಡಿದ್ದರಿಂದ ಆ ಶಾಖೆಯು ನಷ್ಟ ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಹಾಗೆಯೇ ನಿಷ್ಪ್ರಯೋಜಕ ಆಸ್ತಿಗಳೂ (ನಾನ್ ಪರ‍್ಫಾರ‍್ಮಿಂಗ್ ಅಸೆಟ್ಸ್) ಜಾಸ್ತಿ ಆಗುತ್ತಿತ್ತು. ಇಂತಹ ಆಸ್ತಿಗಳಿಂದ ಬ್ಯಾಂಕಿಗೆ ವರಮಾನವೂ ಬರುವುದಿಲ್ಲ ಹಾಗೆಯೇ ಆ ಆಸ್ತಿಗಳಿಗಾಗಿ ಪ್ರಾವಧಾನವನ್ನೂ (ಪ್ರಾವಿಷನ್ಸ್) ಕೂಡಾ ಮಾಡಬೇಕಿತ್ತು. ಹೀಗಾಗಿ ಆ ಶಾಖೆಯು ಲಾಭ ಗಳಿಸುವುದಲ್ಲದೇ ನಷ್ಟವನ್ನೇ ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚು ಎದುರಿಸಿತ್ತಿತ್ತು. ಈಕೆಗೆ ಇದೆಲ್ಲದರಿಂದ ಹೊರ ಬಂದು ಲಾಭ ಮಾಡುವುದು ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಸವಾಲಾಗಿತ್ತು. ಇದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವಕ್ಕೇ ಬಡಿದ ಮಹಾಮಾರಿ ಕೊರೊನಾದ ಕಾಟ ತಟ್ಟುತ್ತಿದೆ. ಸರ್ಕಾರದ ಆಜ್ಞೆಯಂತೆ ಪ್ರತಿನಿತ್ಯವೂ ಬ್ಯಾಂಕಿನ ಶಾಖೆ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಬೇಕು. ಈಕೆ ಪ್ರಬಂಧಕಳಾದ್ದರಿಂದ ಪ್ರತಿನಿತ್ಯವೂ ಶಾಖೆಗೆ ಹೋಗಬೇಕು. ಇತರೆ ಅಧಿಕಾರಿ ಯಾ ನೌಕರರು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಅನಾರೋಗ್ಯದ ನಿಮಿತ್ತ ರಜೆಯ ಮೇಲೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದರು, ಆದರೆ ಈಕೆ ಮಾತ್ರ ಅನಾರೋಗ್ಯವಿದ್ದರೂ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಹೋಗಲೇಬೇಕಿತ್ತು. ಆ ಶಾಖೆ ಇದ್ದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನದಾಗಿ ವಯಸ್ಸಾದವರೇ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರಿಗೆಲ್ಲರಿಗೂ ಅದೇ ಶಾಖೆಯಲ್ಲಿ ಪಿಂಚಣಿ ಕೊಡುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಆಗಿತ್ತು. ಅವರಲ್ಲಿ ಕೆಲವರಿಗೆ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ಬೇಜಾರೆಂದೂ, ಶಾಖೆಯಲ್ಲಿ ಹವಾನಿಯಂತ್ರಿತ ಮತ್ತು ದಿನಪತ್ರಿಕೆ ಓದುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇದ್ದುದರಿಂದ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಮಯವನ್ನೆಲ್ಲಾ ಶಾಖೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಕಳೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಸರಕಾರವು ಆಗಾಗ್ಯೆ ಲಾಕ್‍ಡೌನ್ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದುದರಿಂದ ಶಾಖೆಗೆ ಬಂದು ಹೋಗಲು ಸಾರಿಗೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯೂ ದುಸ್ತರವಾಗಿತ್ತು. ಅದಲ್ಲದೇ ಪೊಲೀಸರ ಕಾಟವೂ ಇಲ್ಲದಿಲ್ಲ. ಮತ್ತೂ ಹೆಚ್ಚಿನದಾಗಿ ಶಾಖೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿತ್ಯ ಸ್ಯಾನಿಟೈಸ್ ಮಾಡಬೇಕು, ಬರುವ ಗ್ರಾಹಕರಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು ಕೊರೊನಾ ರೋಗ ಪೀಡಿತರಿರಬಹುದು ಮತ್ತು ಅವರು ಶಾಖೆಯ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗೆ ರೋಗ ತಗುಲಿಸದಂತೆ ಅವರಿಗೆ ದೂರದಿಂದಲೇ ವ್ಯವಹರಿಸುವಂತೆ ಮನದಟ್ಟು ಮಾಡಿಕೊಡಬೇಕು. ಅದೂ ಅಲ್ಲದೇ ಸರಕಾರವು ಘೋಷಿಸಿದ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಸಾಲಗಳನ್ನು ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ಕೊಡಲು, ಅವರ ಅರ್ಜಿಗಳನ್ನು ಕೂಲಂಕುಷವಾಗಿ ಪರೀಕ್ಷಿಸಬೇಕು. ಕೆಲವು ಸಲ ಸಾಲ ತೆಗೆದುಕೊಂಡವರು ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗದ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಮರುಪಾವತಿ ಮಾಡದೆಯೂ ಇದ್ದು ಬ್ಯಾಂಕಿನ ಲಾಭಾಂಶಕ್ಕೆ ಹೊಡೆತ ಉಂಟು ಮಾಡಬಹುದು. ಇಂತಹ ಹಲವು ನಿದರ್ಶನಗಳೂ ಇವೆ.

ಯಾವತ್ತಾದ್ರೂ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮುಚ್ಚಿದೆಯಾ? ಅವರಿಗೆ ವರ್ಕ್ ಫ್ರಂ ಹೋಂ ಸೌಲಭ್ಯ ಕೊಡಬಹುದಾ, ಕೊಟ್ಟಿದ್ದೀವಾ? ಅದನ್ನು ಹೇಗೆ ಮಾಡಬಹುದು ಎಂದರೆ, ಎಲ್ಲಿಯವರೆವಿಗೆ ಬ್ಯಾಂಕಿಗೆ ಹೋಗಿ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಕೆಲಸವನ್ನು ನಾವುಗಳು ಮನೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಡಿಜಿಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮೂಲಕ ಯಾಕೆ ಮಾಡಬಾರದು. ಸರಕಾರವೂ ಇದಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚು ಒತ್ತು ಕೊಡುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಬಾಳುವ ನಮ್ಮ ಕರ್ತವ್ಯ ಅಲ್ಲವೇ!? ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್, ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್, ಆನ್‍ಲೈನ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಮೊಬೈಲ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ಮೂಲಕ ಹಣಕಾಸಿನ ವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ಬ್ಯಾಂಕಿನ ಶಾಖೆಗೆ ಹೋಗದೆಯೇ ಮಾಡಬಹುದು. ಬ್ಯಾಂಕಿನ ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಿ ಕಡಿಮೆ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಶಾಖೆಗಳು ವ್ಯವಹಾರ ಮಾಡುವಂತೆ ಮಾಡಬಹುದು. ಇದರಿಂದ ನೌಕರರಿಗೂ ಅನುಕೂಲವಾಗುವುದು.

ಈಗ ಹೇಳಿ, ವೈದ್ಯರು ದಾದಿಯರು ಮತ್ತು ಕೊರೊನಾ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡುತ್ತಿರುವ ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ಮೊದಲ ಹಂತದ ಹೋರಾಟಗಾರರು (ಫ್ರಂಟ್ ಲೈನ್ ವಾರಿಯರ್ಸ್) ಎಂದು ಕರೆಯಬಹುದಾದರೆ, ಅವರಂತೆಯೇ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿರುವ ಬ್ಯಾಂಕಿನ ಅಧಿಕಾರಿ ಮತ್ತು ನೌಕರರೂ ಕೊರೊನಾ ವಾರಿಯರ್ಸ್ ಅಲ್ಲವೇ? ಫ್ರಂಟ್ ಲೈನ್ ಅಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಸೆಕೆಂಡ್ ಲೈನ್‍ನಲ್ಲಿ ಆದರೂ ಇವರನ್ನು ಇರಿಸಬಹುದಲ್ಲವೇ? ವ್ಯವಹಾರ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಅವರ ಪಾತ್ರ ಗಣನೀಯ.

ಕಾಲೋನಿ ಗಣೇಶೋತ್ಸವ

2006ರಲ್ಲಿ ಬರೆದಿದ್ದ ಲೇಖನ – ಮರುಪ್ರಕಟಣೆ

ಏಕದಂತಾಯ ವಿದ್ಮಹೇ ವಕ್ರತುಂಡಾಯ ಧೀಮಹಿ ತನ್ನೋ ದಂತಿ: ಪ್ರಚೋದಯಾತ್.

ಇದು ಗಣೇಶಾಥರ್ವಶೀರ್ಷದಲ್ಲಿ ಬರುವ ಒಂದು ಶ್ಲೋಕ. (ಒಂದು ದಂತ ಉಳ್ಳವನೂ ಬಗ್ಗಿರುವ ಸೊಂಡಿಲಿನವನೂ ಆದ ಆ ಭಗವಂತ ಬುದ್ಧಿಯನ್ನೂ ಮತ್ತು ಸ್ಫೂರ್ತಿಯನ್ನೂ ನೀಡಲಿ ಎಂದರ್ಥ).

ಗಣಪತಿ ಬಾಪ್ಪಾ ಮೋರಿಯಾ
ಪುಡಚ್ಯಾ ವರ್ಷೀ ಲವಕರ್ ಯಾ
ಇದು ಮರಾಠಿಯಲ್ಲಿ ಗಣಪತಿಗಾಗಿ ಹೇಳುವ ಹಾಡು.

ಇದರರ್ಥ, ’ಓ ಗಣಪತಿ ದೇವನೇ ಮುಂದಿನ ವರ್ಷ ಬೇಗ ಬಾ’ ಎಂದು. ಮರಾಠಿ ಭಾಷಿಗರಿಗೆ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಎಂದೂ ಗಣಪತಿ ಇರಲಿ ಎಂಬ ಆಶಯ. ಆದರೇನೂ ಹಬ್ಬದ ದಿನದಿಂದ ಹತ್ತು ದಿನಗಳು ಮಾತ್ರ ಇದ್ದು ನಂತರ ಅನಂತ ಚತುರ್ದಶಿಯ ದಿನ ಆತ ಹೊರಟು ಬಿಡುವನು.
ಅವನ ಮೇಲೆ ಅತಿಯಾದ ಪ್ರೇಮದಿಂದ ಭಕ್ತಾದಿಗಳು ಹಾಡಿ ಹೊಗಳುವರು.

ಮುಂಬಯಿ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಎಂತಹ ಅವಘಡವಾದರೂ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಗಣೇಶೋತ್ಸವದ ಕಳೆ ಮಾತ್ರ ಕುಂದುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಈ ವರ್ಷ ಮಾತ್ರ ಸರಕಾರವು ಕೆಲವು ನಿಬಂಧನೆಗಳ ಮೇರೆಗೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಉತ್ಸವವನ್ನು ನಡೆಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದೆ. ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಮನೆ ಮನೆಗಳಲ್ಲಿ ಚಿಕ್ಕ ಚಿಕ್ಕ ಗಣಪತಿಗಳನ್ನು ಪೂಜಿಸುವೆವು. ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಗಣೇಶೋತ್ಸವ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವುದು. ಆದರಿಲ್ಲಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಪೂರ್ವದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ (೧೮೯೪) ಜನರನ್ನು ಒಗ್ಗೂಡಿಸಲು ಈ ಉತ್ಸವದ ಆಚರಣೆಯನ್ನು ಬಾಲ ಗಂಗಾಧರ ತಿಲಕರು ಪುಣೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಅವರ ಕಾರ್ಯದಿಂದ ರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಆ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಅವಶ್ಯವಾದ ಜನಬಲವೆಂಬ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಶಕ್ತಿಯ ನಿರ್ಮಾಣವಾಯಿತು. ಹಾಗೇ ೧೯೦೬ರಲ್ಲಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟದ ವೀರ ಸಹೋದರರಾದ ಗಣೇಶ್ ಮತ್ತು ವಿನಾಯಕ್ ಸಾವರ್ಕರ್ ಅವರುಗಳು ಇದೇ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಗಣೇಶೋತ್ಸವ ಮಂಡಳಿಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿಕೊಂಡು ಬ್ರಿಟಿಷರ ವಿರುದ್ಧ ಸಿಡಿದೇಳುವಂತೆ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದರು. ಪುಣೆ ಮಹಾರಾಷ್ತ್ರದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ರಾಜಧಾನಿ ಎಂದು ಕರೆದರೂ ತಪ್ಪಾಗಲಾರದು. ಅಲ್ಲಿಯ ದಗಡೂ ಶೇಟ್ ಗಣಪತಿ ವಿಶ್ವ ಪ್ರಸಿದ್ಧ.

ಅತಿಯಾದ ಮಳೆಯಿಂದಾದ ಜಲಪ್ರಳಯದ ಹಿಂದೆಯೇ ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗದ ಭೀತಿ, ಅದರ ಹಿಂದೆಯೇ ಹಳೆಯ ಕಟ್ಟಡಗಳ ಕುಸಿತ ಮತ್ತು ಸಾವಿರಾರು ಜನಗಳ ಸಾವು. ಹೀಗೆ ಒಂದರ ಹಿಂದೊಂದರಂತೆ ಕೆಟ್ಟದ್ದನ್ನೇ ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ಮುಂಬಯೀಕರರು ಇವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಕೆಟ್ಟ ಕನಸನ್ನು ಮರೆಯುವಂತೆ ಮರೆತು ಗಣೇಶೋತ್ಸವವನ್ನು ಆಚರಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿರುವುದು ಮಾನವ ಜನಾಂಗಕ್ಕೆ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ನೀತಿ ಪಾಠ. ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಕೈ ಹೊತ್ತು ಕೂರದೇ ಮುನ್ನಡೆಯುವುದರಲ್ಲೇ ಜೀವನ ಎಂಬುದನ್ನು ಸಾಬೀತು ಪಡಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.

ಯಾವುದೇ ದೇವರಿಗೆ ಪೂಜಿಸುವ ಮೊದಲು ಗಣಪನಿಗೆ ಪೂಜಿಸುವ ನಿಯಮವಿದೆ. ಎಲ್ಲ ವಿಘ್ನಗಳನ್ನು ನಿವಾರಿಸುವ ದೈವ ಆದ್ದರಿಂದ ಅವನಿಗೇ ಅಗ್ರ ಪೂಜೆ. ಗಣಪತಿ ತಿಳುವಳಿಕೆ ಮತ್ತು ಅದೃಷ್ಟವನ್ನು ತಂದುಕೊಡುವ ದೈವ. ಆ ಸಿದ್ಧಿ ಬುದ್ಧಿಯರನ್ನೇ ಆತನ ಪತ್ನಿಯರೆಂದೂ ತಿಳಿಯುವೆವು.

ಹತ್ತು ದಿನಗಳು ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ಕುಳ್ಳಿರಿಸಿ ವಿಜೃಂಭಣೆಯಿಂದ ಹಬ್ಬವನ್ನಾಚರಿಸುವರು. ಹತ್ತನೆಯ ದಿನ ಅನಂತಚತುರ್ದಶಿಯೂ ಆಗಿದ್ದು, ಅಂದು ಗಜಾನನ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ಹತ್ತಿರದ ಕೆರೆ ಕೋಡಿ ಅಥವಾ ಸಮುದ್ರದ ಪಾಲು ಮಾಡುವರು. ಮನೆಗಳಲ್ಲಿ ಚಿಕ್ಕ ಚಿಕ್ಕ ಮೂರ್ತಿಗಳನ್ನೂ ಸೊಸೈಟಿ ಕಾಲೋನಿಗಳಲ್ಲಿ (ಇಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಬಹು ಮಹಡಿ ಕಟ್ಟಡಗಳಿದ್ದು, ಎಲ್ಲರೂ ಸೊಸೈಟಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿರುವರು), ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಗಣಪತಿಗಳನ್ನೂ ಇಟ್ಟು ಪೂಜಿಸುವರು. ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ಹಬ್ಬದ ದಿನದಂದೇ ತರುವರು. ಪ್ಲಾಸ್ಟರ್ ಆಫ್ ಪ್ಯಾರಿಸ್ನಿಂದ ತಯಾರಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಮೂರ್ತಿಯಿಂದ ವಾತಾವರಣ ಕಲುಷಿತವಾಗುವುದೆಂದು ಈಗೀಗ ಎಲ್ಲ ಕಡೆಗಳಲ್ಲೂ ಮಣ್ಣಿನ ಮೂರ್ತಿಗೆ ಬೇಡಿಕೆ ಜಾಸ್ತಿಯಾಗಿದೆ. ಜನರು ಗಣಪತಿ ತಯಾರಿಸುವ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಬಾಜಾ ಭಜಂತ್ರಿಗಳೊಡನೆ ಗುಂಪು ಗುಂಪಾಗಿ ಹೋಗಿ ಚೌತಿಯಂದೇ (ಹಬ್ಬದ ದಿನ) ಗಣೇಶನ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ಖರೀದಿಸುವರು. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಮುಂಗಡವಾಗಿ ಬುಕಿಂಗ್ ಮಾಡಿರುವರು. ಅಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಮಿಯ ಮೂರ್ತಿಗೆ ಪೂಜೆ ಸಲ್ಲಿಸಿ ಆ ಮೂರ್ತಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದವನಿಗೆ ತಾಂಬೂಲ ಸಹಿತ ಹಣ ಕೊಡುವ ಪದ್ಧತಿ ಇದೆ. ನಮ್ಮಲ್ಲಿಯ ಹಾಗೆ ಒಂದು ವಾರದ ಮೊದಲೇ ದೇವರು ಕೊಂಡರೆ ಬೆಲೆ ಕಡಿಮೆ – ಹಬ್ಬದ ದಿನ ಜಾಸ್ತಿ ಎಂಬುದು ಇಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲವೇ ಇಲ್ಲ. ಎಲ್ಲ ದಿನಗಳಲ್ಲೂ ಒಂದೇ ಬೆಲೆ. ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ತರುವಾಗ ಅದರ ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಒಂದು ಬಟ್ಟೆ ಹಾಕಿರುವರು ಮತ್ತು ತರುವವರು ತಲೆಗೆ ಬಿಳಿ ಟೊಪ್ಪಿಗೆಯನ್ನು ಧರಿಸಿರುವುದು ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ.
ಮೂರ್ತಿಯ ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಬಟ್ಟೆ ಏಕೆ ಹಾಕುವರೆಂದು ನನಗಿನ್ನೂ ತಿಳಿಯದಾಗಿದೆ. ಕೆಲವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ ದೇವ ಆಚೆ ಕಡೆಗೆ ನೋಡಬಾರದು – ನೋಡಿದ್ರೆ ಓಡಿ ಹೋಗ್ತಾನೆ ಅಂತ. ದೇವರನ್ನು
ಹಿಡಿದಿಡುವಷ್ಟು ಶಕ್ತಿ ನಮ್ಮಲ್ಲಿದೆಯೇ? ಆ ದೇವರು ಯಾರು ಅನ್ನೋದೇ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಕ್ಕೆ
ಇನ್ನೂ ಆಗಿಲ್ಲ. ಆದರಿದು ಇಲ್ಲಿ ನಡೆದು ಬಂದ ಪದ್ಧತಿ.

ದಿನಂಪ್ರತಿ ಬೆಳಗ್ಗೆ ಮತ್ತು ಸಂಜೆ ಸಾಂಗವಾಗಿ ಪೂಜೆ ನಡೆಯುವುದು. ಸಂಜೆಯ ಆರತಿ ನೋಡಲು ಎರಡು ಕಣ್ಣುಗಳು ಸಾಲದು. ಮರಾಠಿಯಲ್ಲಿರುವ ಭಜನೆಯನ್ನು ಬೇರಿನ್ಯಾವ ಭಾಷೆಯಲ್ಲೂ
ಆನಂದಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅದರದೇ ಆದ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ. ಆರತಿ ೧೫ ನಿಮಿಷಗಳಿಂದ ಅರ್ಧ
ತಾಸಿನವರೆವಿಗೂ ನಡೆಯುವುದು. ಆರತಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹಾಡುವ ಭಜನೆ ತುಂಬಾ ಶ್ರಾವ್ಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಆರತಿಯಲ್ಲಿ ಹಾಡುವ ಕೆಲವು ತುಣುಕುಗಳು ಹೀಗಿವೆ –

೧) ಸುಖಕರ್ತಾ ದು:ಖಹರ್ತಾ ವಾರ್ತಾ ವಿಘ್ನಾಚೀ
ನುರವೀ ಪುರವೀ ಪ್ರೇಮ್ ಕೃಪಾ ಜಯಾಚೀ

೨) ಜಯ ಗಣೇಶ್ ಜಯ ಗಣೇಶ್ ಜಯ ಗಣೇಶ ದೇವಾ
ಮಾತಾ ಜಾಕೀ ಪಾರ್ವತೀ ಪಿತಾ ಮಹದೇವಾ

ಆರತಿ ಮಾಡುವಾಗ ದೇವಿ, ಅಂಬೆ, ಶಂಕರ, ವಿಠ್ಠಲರ ಭಜನೆಗಳನ್ನೂ ಹಾಡುವರು. ಹಾಡುತ್ತಾ
ಕೇಳುತ್ತಾ ಜನ ಮಂತ್ರಮುಗ್ಧರಾಗುವರು. ತಿಲಕರು ಎಂತಹ ಘನಕಾರ್ಯ ಮಾಡಿದರು. ಇಂತಹ ಕಾರ್ಯಗಳಿಂದ ಜನರನ್ನು ಒಗ್ಗೂಡಿಸುವುದು ಸುಲಭಸಾಧ್ಯವಲ್ಲವೇ? ನಗರದಲ್ಲೇ ಹೀಗಿದ್ದ
ಮೇಲೆ ಇನ್ನು ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಹಬ್ಬದ ಸಂಭ್ರಮ ಹೇಳಲಸಾಧ್ಯ.

ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿ ಲಾಲ್ಬಾಗ್ ಪ್ರದೇಶ ಇದಕ್ಕೆ ಬಹಳ ಪ್ರಸಿದ್ಧ. ಇಲ್ಲಿ ಬಹು ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಗಣಪತಿಯ ಮೂರ್ತಿಗಳನ್ನು ನೋಡಬಹುದು. ಹಾಗೇ ವಡಾಲಾ ಮತ್ತು ಥಾಣೆ ಪ್ರದೇಶಗಳೂ ಗಣಪತಿ ಹಾಗೇ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಪುಣೆ ಮತ್ತು ಕೊಂಕಣ ಪ್ರದೇಶಗಳು ವಿಜೃಂಭಣೆಯಿಂದ ಹಬ್ಬವನ್ನಾಚರಿಸುವರು. ಮುಂಬೈ ನಗರದಲ್ಲಿ ೮೨೦೦ ಗಣಪತಿ ಮಂಡಳಿಗಳಿವೆ ಎಂದು ಸುದ್ದಿ ಪತ್ರಿಕೆಗಳು ತಿಳಿಸಿವೆ. ಗಲ್ಲಿ ಗಲ್ಲಿಗಳಲ್ಲೂ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಗಣೇಶನನ್ನು ಕೂರಿಸಿ ಸಂಭ್ರಮದಿಂದ ನಲಿಯುವರು. ಮೈಕ್ ಹಾಕಿಕೊಂಡು ಅಬ್ಬರ ಮಾಡುವ ಆ ನಲಿದಾಟ ಕೆಲವರಿಗೆ ಕಿರುಕುಳ ಆಗಿ ಕೋರ್ಟಿನ ಮೆಟ್ಟಲನ್ನೂ ಹತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇದೀಗ ಸುಪ್ರೀಂಕೋರ್ಟ್ ಆದೇಶದಂತೆ ರಾತ್ರಿ ಹತ್ತರ ಮೇಲೆ ಮೈಕ್ ಹಾಕಬಾರದೆಂದು ನಿರ್ದೇಶಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇನ್ನು ಮನೆಗಳಲ್ಲಿ, ಇರುವ ಸಣ್ಣ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಗಣಪತಿಗೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಮಂಟಪ ಮಾಡಿ ಅದರಲ್ಲಿ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನಿಟ್ಟು ಪೂಜಿಸುವರು. ಯಾವಾಗಲೂ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾದರೂ ಇದ್ದೇ ತೀರಬೇಕು. ಗಣಪನನ್ನು ಒಂಟಿಯಾಗಿ ಬಿಡಲು ತಯಾರಿಲ್ಲ. ಮೋದಕ, ಕರ್ಜಿಕಾಯಿ, ಪಂಚ ಕಜ್ಜಾಯದ ನೈವೇದ್ಯ ಮಾಡಿ ಪ್ರಸಾದವೆಂದು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಹಂಚುವರು. ಪುಣೆಯಲ್ಲಂತೂ ಇದು ಒಂದು ನಾಡ ಹಬ್ಬದಂತೆಯೇ. ಮೈಸೂರಿನ ದಸರಾ ಸಂಭ್ರಮವನ್ನು ನೋಡಲು ಹೇಗೆ ವಿದೇಶದಿಂದೆಲ್ಲಾ ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಬರುವರೋ ಹಾಗೆ ಇಲ್ಲಿ ಗಣೇಶೋತ್ಸವವನ್ನು ನೋಡಲು ಬರುವರು.

ಇನ್ನು ಎಂತೆಂತಹ ಗಣಪತಿಗಳನ್ನು ನೋಡಬಹುದು ಎಂದರೆ – ಶ್ರೀಮಂತ ಗಣಪತಿ, ಎತ್ತರದ ಗಣಪತಿ, ಜಾತ್ಯಾತೀತ ಗಣಪತಿ, ಇಂದಿನ ಸಮಾಜದ ಸ್ಥಿತಿ ಬಿಂಬಿಸುವ ಎಲ್ಲ ರೀತಿಯ ಗಣಪತಿಗಳನ್ನು ನೋಡಬಹುದು. ಎತ್ತರದ ಗಣಪತಿ ೧೨ ಅಡಿ ಎತ್ತರದವರೆವಿಗೆ ಇರುವುದನ್ನು ಕಂಡಿರುವೆ. ಹಾಗೇ ಅತ್ಯಂತ ಶ್ರೀಮಂತ ಗಣಪತಿ ಕನ್ನಡಿಗರದ್ದೇ ಆದ ವಡಾಲಾದಲ್ಲಿಯ ಗೌಡ ಸಾರಸ್ವತ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರ ಸಮಾಜದ ಗಣಪತಿಯ ಚಿನ್ನದ ಕಿರೀಟದ ತೂಕ ೨೨ ಕಿಲೋಗ್ರಾಂಗಳು. ಆ ಮೂರ್ತಿಯ ಮೈ ಮೇಲೆ ೫೦ ಕಿಲೋಗ್ರಾಂ ಚಿನ್ನ ಮತ್ತು ೪೦೦ ಕಿಲೋಗ್ರಾಂಗಳ ಬೆಳ್ಳಿಯ ಆಭರಣ ತೊಡಿಸುವರು. ಆ ಮೂರ್ತಿಯ ಕೈ ಮತ್ತು ಮೋದಕದ ತೂಕ ೬ ಕಿಲೋಗ್ರಾಂ ಚಿನ್ನದ್ದಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಸಿಂಹಾಸನವನ್ನು ೪೦೦ ಕಿಲೋಗ್ರಾಂ ಬೆಳ್ಳಿಯಿಂದ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಆ ಗಣಪತಿಯ ಒಂದು ಭಾವಚಿತ್ರವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಹಾಕಲಾಗಿದೆ. ಈ ಗಣಪತಿಯ ರಕ್ಷಣೆಗೇ ಹಗಲಿರುಳೂ ವಿಶೇಷ ಕಾವಲು ಕಾಯುವುದು.

ಇನ್ನು ಗಣಪತಿ ಮಂಡಲಿಗಳಲ್ಲಿ ಮುಸ್ಲಿಮರು ಮತ್ತು ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ನರ ಪಾತ್ರವೇನೂ ಕಡಿಮೆಯದ್ದಲ್ಲ. ಕಿಂಗ್ಸ್ ಸರ್ಕಲ್ ನಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ಗಣಪತಿ ಮಂಡಳಿಯಲ್ಲನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದವರು ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ನರು ಮತ್ತು ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ ೧೨ ಜನಗಳಲ್ಲಿ ೪ ಜನ ಮುಸ್ಲಿಮರು ಇದ್ದಾರೆ.

ಅಂತೆಯೇ ನಮ್ಮ ಕ್ವಾರ್ಟರ್ಸಿನಲ್ಲಿಯೂ ದೊಡ್ಡದಾದ ಗಣಪತಿಯನ್ನು ಕುಳ್ಳಿರಿಸಿ ಪೂಜೆಗೈಯುವರು. ಈ ವರ್ಷ ನಮ್ಮ ಕಾಲೋನಿಗೆ ಮತ್ತೆ ಗಣಪತಿ ಬರುತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ಅವನನ್ನು ಎದುರುಗೊಳ್ಳಲು ಎಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ಸಿದ್ಧತೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ೨೫೦ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮನೆಯವರೆಲ್ಲರೂ ಒಂದು ಕುಟುಂಬದವರಂತೆ ವರ್ತಿಸುತ್ತಾ ೧೦ ದಿನಗಳವರೆವಿಗೆ ಗಣಪತಿಯನ್ನು ಪೂಜಿಸುವರು. ೧೯೮೫ರಲ್ಲಿ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫೀಸರ್ ಕಾಲೋನಿಯಲ್ಲಿ ಗೋರೆಗಾಂವಿನ ಗೋಕುಲಧಾಮದಲ್ಲಿ ಗಣೇಶೋತ್ಸವ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಮೊದಲ ವರ್ಷದಿಂದಲೇ ಗಣಪತಿಯನ್ನು ಕುಳ್ಳಿರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಆಗ ಚೆನ್ನೈನಿಂದ ವರ್ಗವಾಗಿ ಬಂದಿದ್ದ ಕೆಲವು ಉತ್ಸಾಹ ವೈದಿಕ ಸಂಪ್ರದಾಯಸ್ಥ ಗೆಳೆಯರ ಬಳಗ ಈ ಉತ್ಸವವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಪ್ರತಿವರ್ಷವೂ ಹಬ್ಬಕ್ಕೆ ಒಂದು ತಿಂಗಳ ಮುಂಚಿತವಾಗಿ ದೇಣಿಗೆ ಸ್ವೀಕಾರ ಮತ್ತು ಉತ್ಸವದ ಆಚರಣೆಗೆ ಸಕಲ ಸಿದ್ಧತೆಗಳ ಕೆಲಸ ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಾರೆ. ಮೊದಲೇ ನಿಗದಿಸಿದಂತೆ ಒಂದು ವರ್ಷದ ಗಣಪತಿಯ ದರವನ್ನು ಒಬ್ಬರು ಭರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ೫ ಅಡಿ ಎತ್ತರವಿರುವ ಈ ಗಣಪತಿಗೆ ಕೊಡಬೇಕಿರುವ ದರ ೫,೦೦೦ ರೂಪಾಯಿಗಳು (ವರ್ಷ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಅದರ ದರ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತಿರುತ್ತದೆ). ಇಲ್ಲಿಯ ವಾಡಿಕೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಗಣಪತಿಯನ್ನು ಹಬ್ಬದ ದಿನದಂದೇ ತಯಾರಕರಿಂದ ಕೊಂಡು ತರುವುದರಿಂದ ಮತ್ತು ಈ ವರ್ಷ ಗಣಪತಿಯ ಬೆಲೆ ತುಟ್ಟಿಯಾಗುವುದೆಂಬ ವದಂತಿಗಳ ಪ್ರಕಾರ ದರ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಚ್ಚಾಗಬಹುದು ಎಂದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಹಬ್ಬದ ದಿನ ಬೆಳಗಿನ ಜಾವದಲ್ಲಿ ತಯಾರಕರಿಂದ ಗಣಪತಿಯ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ಕೊಂಡು ಲಾರಿಯ ಮೂಲಕ ಕಾಲೋನಿಗೆ ತರುವರು. ಕಾಲೋನಿಯ ಮಧ್ಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಪಾರ್ಕಿನ ಮುಂಭಾಗದ ಮುಕ್ತ ಸಭಾಂಗಣದಲ್ಲಿರುವ ಸ್ಟೇಜಿನ ಮೇಲೆ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನಿರಿಸುವರು. ಹತ್ತೂ ದಿನಗಳ ಬೆಳಗ್ಗೆ ಮತ್ತು ಸಂಜೆಯ ಪೂಜೆ ಮತ್ತಿತರೇ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಲು ದೊಡ್ಡ ಚಪ್ಪರವನ್ನು ಹಾಕಿ, ಕುರ್ಚಿಗಳನ್ನು ಹಾಕುವರು. ಮನೆಗಳಲ್ಲಿ ಗಣಪತಿಯನ್ನು ಇಡುವವರು ಪೂಜೆಯನ್ನು ಮುಗಿಸಿ ಈ ಬೃಹತ್ ಮೂರ್ತಿಯ ಪೂಜೆಗೆ ಎಲ್ಲರೂ ಸೇರುವರು. ಮನೆಗಳಿಂದ ಪ್ರಸಾದವನ್ನೂ ತಂದು ನೈವೇದ್ಯಕ್ಕರ್ಪಿಸುವರು. ಪೂಜೆ ನೈವೇದ್ಯಗಳಾದ ಬಳಿಕೆ ನೆರೆದ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಅದನ್ನು ವಿತರಿಸುವರು. ಸುತ್ತ ಮುತ್ತಲಿರುವ ಭಾರತ್ ಪೆಟ್ರೋಲಿಯಂ, ಓಎನ್‍ಜಿಸಿ, ಹಿಂದುಸ್ತಾನ್ ಪೆಟ್ರೋಲಿಯಂ ಕಾಲೋನಿಗಳ ನಿವಾಸಿಗಳಲ್ಲದೇ ಖಾಸಗೀ ನಿವಾಸ ಸಂಕುಲವಾದ ಲಕ್ಷಚಂಡಿಯ ನಿವಾಸಿಗಳೂ ಬಂದು ಪೂಜೆಯಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುವರು. ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಹಾಲಿನ ವಿತರಕರು, ನಿತ್ಯಬಳಕೆಯ ವಸ್ತುಗಳ ವಿತರಕರು, ಅಂಗಡಿಯವರು ಮತ್ತಿತರು ದೇಣಿಗೆಯನ್ನೂ ಕೊಡುವರು. ಕಾಲೋನಿಯಲ್ಲಿರುವ ನಿವಾಸಿಗಳೆಲ್ಲರೂ ದೇಣಿಗೆಯನ್ನು ಕೊಡುವುದಲ್ಲದೇ, ಪ್ರತಿನಿತ್ಯದ ಪೂಜೆಗೆ ಬೇಕಿರುವ ಹೂವು, ತೆಂಗಿನಕಾಯಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಸಾದ ವಿತರಣೆಗೆ ತಿನಿಸುಗಳನ್ನೂ ತಂದಿಡುವರು. ಅವಶ್ಯಕತೆ ಇರುವ ಇನ್ನಿತರೇ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಸಂಘಟಕರು ಖರೀದಿಸಿ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಸಾಂಗವಾಗಿ ನಡೆಯುವಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುವರು.

ಪೂಜೆಯಲ್ಲಿ ಗಣಪತಿಯೊಂದಿಗೆ ಲಲಿತಾ ದೇವಿ, ಅಯ್ಯಪ್ಪ ಸ್ವಾಮಿ, ನವಗ್ರಹ, ಲಕ್ಷ್ಮಿಯಲ್ಲದೇ ನಿವಾಸಿಗಳ ಇಷ್ಟ ದೈವಗಳ ಮೂರ್ತಿ ಅಥವಾ ಚಿತ್ರಪಟಗಳಿಗೂ ಪೂಜೆಯು ಸಲ್ಲುವುದು. ಪ್ರತಿನಿತ್ಯ ಬೆಳಗ್ಗೆ ೬ ಘಂಟೆಗೆ ಲಲಿತಾಸಹಸ್ರನಾಮದೊಂದಿಗೆ ಗಣಪತಿಯ ಪೂಜೆಯಾದರೆ, ಸಂಜೆ ೭ ಘಂಟೆಗೆ ವಿಷ್ಣುಸಹಸ್ರನಾಮ, ರುದ್ರ ನಮಕ ಚಮಕಗಳೊಂದಿಗೆ ಉಪನಿಷತ್ತುಗಳ ಪಾರಾಯಣವಾಗುವುದು. ಶನಿವಾರ ಭಾನುವಾರಗಳಂದು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅಯ್ಯಪ್ಪ ಭಜನೆ, ಲಲಿತಾ ಸಹಸ್ರನಾಮಯುಕ್ತ ಕುಂಕುಮಾರ್ಚನೆ, ನವಗ್ರಹ ಹೋಮ, ನಕ್ಷತ್ರ ಹೋಮಗಳನ್ನು ನಡೆಸುವರು. ಈ ಮಧ್ಯೆ ಒಂದು ಭಾನುವಾರ ಬೆಳಗ್ಗೆ ಗಣಹೋಮವನ್ನೂ ನಡೆಸುವರು. ನಮ್ಮ ಕಾಲೋನಿಯಲ್ಲಿರುವ ಮಕ್ಕಳಿಗಂತೂ ಈ ಹತ್ತೂ ದಿನಗಳು ಹಬ್ಬವಿದ್ದಂತೆ. ದಿನ ಸಂಜೆ ವಿತರಿಸುವ ಕಾಲೋನಿಯಲ್ಲಿನ ಮನೆಗಳಿಂದ ನೈವೇದ್ಯಕ್ಕಿರಿಸುವ ೧೫-೨೦ ಬಗೆಯ ಪ್ರಸಾದದ ರುಚಿ, ಈ ಹತ್ತೂ ದಿನಗಳ ಅವರುಗಳ ಸಂಜೆಯಾಟಕ್ಕೆ ಕಡಿವಾಣ ಹಾಕಿದಂತಿದೆ.

ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿರುವ ಪುಣೆ ಮತ್ತು ಅಹಮದ್‍ನಗರಗಳ ಸುತ್ತುಮುತ್ತಲಿನಲ್ಲಿರುವ ಅಷ್ಟ ವಿನಾಯಕ ಮಂದಿರಗಳು ಬಹಳ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪುಣ್ಯಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿವೆ. (ಎಂಟು ಗಣಪತಿಗಳು) –

೧. ಮೋರೆಗಾಂವಿನ ಮಯೂರೇಶ್ವರ
೨. ತೇವೂರಿನ ಶ್ರೀ ಚಿಂತಾಮಣಿ
೩. ರಂಜನಗಾಂವಿನ ಶ್ರೀ ಮಹಾಗಣಪತಿ
೪. ಸಿದ್ಧಟೇಕಿನ ಸಿದ್ಧಿ ವಿನಾಯಕ
೫. ಓಝಾರಿನ ಶ್ರೀ ವಿಘ್ನೇಶ್ವರ
೬. ಲೇಣ್ಯಾದ್ರಿಯ ಶ್ರೀ ಗಿರಿಜಾತ್ಮಕ
೭. ಪಾಲಿಯ ಹತ್ತಿರದ ಶ್ರೀ ಬಲ್ಲಾರೇಶ್ವರ
೮. ಮಹಾಡಿನ ಶ್ರೀ ವರದ ವಿನಾಯಕ

ಗಣಪತಿಯನ್ನು ಹತ್ತು ದಿನಗಳು ಇಟ್ಟು ನಂತರ ಹತ್ತನೆಯ ದಿನ ಅದನ್ನು ಭಾರೀ ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಸಮುದ್ರ ಅಥವಾ ಹತ್ತಿರದ ಕೆರೆ ಕೋಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಬಿಡುವರು. ಅಂದು ನಗರದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲೆಲ್ಲೂ ಟ್ರಾಫಿಕ್ ಜಾಮ್ ಆಗಿ ಜನಜೀವನ ಸ್ಥಬ್ಧವಾಗುವುದು. ಎಲ್ಲ ಕಛೇರಿಗಳಿಗೂ ಅರ್ಧ ದಿನದ ರಜೆ ಘೋಷಿಸುವರು. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಎಲ್ಲ ಗಣಪತಿಗಳನ್ನೂ ಸಮುದ್ರದ ನೀರಿಗೆ ಬಿಡುವುದರಿಂದ ಸಮುದ್ರ ತೀರದಲ್ಲೀ ಭಾರೀ ಜನಸಂದಣಿ. ಪತ್ರಿಕೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ ೩೧೦೦೦ ದೊಡ್ಡ ಗಣಪತಿಗಳನ್ನೂ ಮತ್ತು ೧.೫ ಲಕ್ಷ ಚಿಕ್ಕ ಗಣಪತಿಗಳನ್ನೂ ವಿಸರ್ಜನೆ ಮಾಡುವರು. ಅದರ ಚಿತ್ರವನ್ನು ನೀವು ನೋಡಿರಬಹುದು.

ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಈ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಗಣೇಶೋತ್ಸವ ಜಾತಿ ಮತ ಭೇದವಿಲ್ಲದೇ ಎಲ್ಲರೂ ಒಗ್ಗೂಡಿ
ಸಂಭ್ರಮದಿಂದ ಆಚರಿಸುವ ಒಂದು ನಾಡ ಹಬ್ಬ. ಇಂತಹ ಹಬ್ಬಗಳು ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ದೇಶ ಒಂದಾಗಿರಲಿ ಎಂದು ಆಶಿಸೋಣವೇ?

ಗೌರಿ ಗಣಪತಿ ಹಬ್ಬ

ಗೌರಿ ಎಂಬ ಪದ ಪಾರ್ವತೀದೇವಿಗೆ ಪರ್ಯಾಯವಾದ ಪದ. ಆಕೆಯು ಸೃಷ್ಟಿ, ಸ್ಥಿತಿ, ಲಯ ಕಾರ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಕೊನೆಯದನ್ನು ತನ್ನ ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ಹೊಂದಿರುವ ಮಹಾದೇವನ ಅರ್ಧಾಂಗಿ, ಮಹಾದೇವಿ. ಆಕೆಯು ಸಂಹಾರ ಮಾಡುವಾಗ ಕೃಷ್ಣವರ್ಣವನ್ನು ಅಲಂಕರಿಸಿರುವ ಕಾಳೀ ಮಾತೆ, ವಿದ್ಯಾಪ್ರದಾನ ಮಾಡುವಾಗ ಶ್ಯಾಮಲ ವರ್ಣದ ಶ್ಯಾಮಲಾಂಬಿಕೆಯಂತೆ, ಸೌಮಂಗಲ್ಯ, ಸೌಭಾಗ್ಯ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಅನುಗ್ರಹಿಸುವಾಗ ಸಂಪಿಗೆ ಹೂವಿನ ಬಣದಿಂದ ಮತ್ತು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಹಿಮ ಶುಭ್ರ ವರ್ಣದಿಂದ ಕಂಗೊಳಿಸುವ ಗೌರೀಮಾತೆ.

ಭಾದ್ರಪದ ಶುಕ್ಲ ತೃತೀಯ ತಿಥಿಯಂದ (ತದಿಗೆ) ಶ್ರೀ ಗೌರಿ ಹಬ್ಬ. ಅಂದು ಸೂರ್ಯೋದಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ತೃತೀಯ ತಿಥಿ ಇರಬೇಕು. ಗಣಪತಿಯ ಪೂಜೆಗೆ ಯೋಗ್ಯವಾಗಿರುವ ಚತುರ್ಥೀ ತಿಥಿಯ ಯೋಗವನ್ನು ಗೌರಿದೇವಿಯು ತುಂಬಾ ಪ್ರೀತಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಹಾಗಾಗಿ ತೃತೀಯದೊಡನೆ ಚತುರ್ಥೀ ಯೋಗವು ಕೂಡಿ ಬಂದರೆ ಅಂದೇ ಗೌರಿಹಬ್ಬವನ್ನು ಆಚರಿಸಬೇಕು. ಗೌರಿದೇವಿಯು ಪರ್ವತ ಸಾರ್ವಭೌಮನಾದ ಹಿಮವಂತನ ಮಗಳು. ವರುಷಕ್ಕೊಮ್ಮೆ ತವರಿಗೆ ಬರುವ ಅವಳಿಗಾಗಿ ಹಬ್ಬವನ್ನು ಮಾಡುವುದು.

ಗೌರೀ ದೇವಿಯನ್ನು ಹೃದಯದಲ್ಲಿ ಧ್ಯಾನ ಮಾಡಿ ಅನಂತರ ಮಾತೆಗೆ ಬಾಹ್ಯಪೂಜೆ ಅರ್ಪಿಸಬೇಕು. ಗೌರಿದೇವಿಯ ಪ್ರತಿಮೆಯನ್ನು ಸುವರ್ಣ ರೂಪದಲ್ಲಿ, ಕಲಶ ರೂಪದಲ್ಲಿ, ಅರಿಶಿನ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಮಣ್ಣಿನ ರೂಪದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಿ ಪೂಜೆ ಸಲ್ಲಿಸಬೇಕು. ಮರಳಿನಲ್ಲೂ ಗೌರಿಯನ್ನು ಆವಾಹಿಸಿ ಪೂಜಿಸುವ ಸಂಪ್ರದಾಯವಿದೆ. ನದಿತಟದಲ್ಲಿರುವ ಮರಳನ್ನು ಅರಿಶಿನದ ಬಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಇರಿಸಿ ಗಂಟು ಹಾಕಿ ಷೋಡಶೋಪಚಾರ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಅರ್ಪಿಸಿ, ಮನೆಗೆ ಅಥವಾ ದೇಗುಲಕ್ಕೆ ತಂದು ಪೂಜಿಸುವರು. ಆಚಮನ, ಸಂಕಲ್ಪ, ಕಳಸ ಪೂಜೆಯ ನಂತರ ಮಹಾಗಣಪತಿಗೆ ಪೂಜಿಸಿ, ಸ್ವರ್ಣಗೌರಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿಸಬೇಕು.

ಪುಷ್ಪಾಕ್ಷತೆಯಿಂದ ಆವಾಹಿಸಿ, ರತ್ನಸಿಂಹಾಸನವನ್ನು ಸಮರ್ಪಿಸಬೇಕು. ಹೊಸದಾದ ಹದಿನಾರು ಗಂಟುಗಳ ದಾರವನ್ನೂ ದೇವಿಯೊಂದಿಗೆ ಪೂಜೆಗಿಡಬೇಕು. ಯಥಾವತ್ ಪಾದ್ಯ, ಅರ್ಘ್ಯ, ಆಚಮನ, ಮಧುಪರ್ಕ, ಪಂಚಾಮೃತ ಸ್ನಾನ, ಶುದ್ಧೋದಕ ಸ್ನಾನ, ವಸ್ತ್ರ, ಆಭರಣ, ಯಜ್ಞೋಪವೀತ, ಗಂಧ, ಅಕ್ಷತೆ, ಅರಿಶಿನ, ಕುಂಕುಮ ಮತ್ತಿತರೇ ಸೌಭಾಗ್ಯ ದ್ರವ್ಯಗಳನ್ನು ದೇವಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸಬೇಕು. ಆಭರಣವೆಂದು ಹತ್ತಿಯಿಂದ ಮಾಡಿದ ಗೆಜ್ಜೆವಸ್ತ್ರವನ್ನು ಅರ್ಪಿಸುವುದು ಈಗಿನ ರೂಢಿ. ಹದಿನಾರು ಗಂಟುಗಳ ದಾರಕ್ಕೆ (ದೋರ) ಸ್ವರ್ಣಗೌರಿ, ಮಹಾಗೌರಿ, ಕಾತ್ಯಾಯಿನಿ, ಕೌವರಿ, ಭದ್ರಾ, ವಿಷ್ಣು ಸೋದರೀ, ಮಂಗಳ ದೇವತಾ, ರಾಕೇಂದುವದನಾ, ಚಂದ್ರಶೇಖರಪ್ರಿಯಾ, ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಪತ್ನೀ, ದಾಕ್ಷಾಯಣೀ, ಕೃಷ್ಣವೇಣೀ, ಭವಾನೀ, ಲೋಲೇಕ್ಷಣಾ, ಮೇನಕಾತ್ಮಜಾ, ಸ್ವರ್ಣಗೌರೀ ಎಂಬ ಹದಿನಾರು ಹೆಸರುಗಳಿಂದ ಪೂಜಿಸಬೇಕು. ನಂತರ ದೇವಿಗೆ ಅಷ್ಟೋತ್ತರ ಶತನಾಮಾವಳಿ ಪೂರ್ವಕ ಕುಂಕುಮಾರ್ಚನೆ ಮಾಡಿ, ಧೂಪ, ದೀಪ, ನೈವೇದ್ಯ, ತಾಂಬೂಲ, ದಕ್ಷಿಣೆ, ಅರ್ಘ್ಯ, ನೀರಾಜನ, ಪುಷ್ಪಾಂಜಲಿ ಮತ್ತು ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ನಮಸ್ಕಾರಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಬೇಕು. ಅಂದು ವಿಶೇಷವಾದ ಅನ್ನ ಹೆಸರುಬೇಳೆಯಿಂದ ತಯಾರಿಸಿದ ಹುಗ್ಗಿಯನ್ನು ನೈವೇದ್ಯವಾಗಿ ಅರ್ಪಿಸುವುದೂ ವಾಡಿಕೆ. ನಂತರ ಪೂಜಿಸಿದ ದಾರವನ್ನು ಹೂವಿನೊಂದಿಗೆ ಕೈಗೆ ಹಿರಿಯರಿಂದ ಕಟ್ಟಿಸಿಕೊಂಡು ಅವರಿಗೆ ನಮಸ್ಕಾರವನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಬೇಕು.

ಮಾರನೆಯದಿನ ಮಗನಾದ ಗಣಪತಿಯನ್ನು ಕೈಲಾಸಕ್ಕೆ ಕರೆದೊಯ್ಯಲು ಬರುವನು. ಅವನಿಗೆ ಪೂಜೆ ಸಲ್ಲಿಸುವುದೇ ಗಣಪತಿ ಹಬ್ಬ. ಮನೆಯ ಮಗಳಾದ ಗೌರಿಯನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿಕೊಡುವಾಗ ಸೋಬಲಕ್ಕಿ ಇಡುವರು. ಅವಳನ್ನು ಕಳುಹಿಸುವದಕ್ಕೆ ವಿಶೇಷದಿನವನ್ನು ನೋಡುವುದು ಪರಿಪಾಠ. ಮಂಗಳವಾರ, ಶುಕ್ರವಾರ, ಪಂಚಮೀ, ನವಮೀ ತಿಥಿಗಳಂದು ಮನೆಯ ಮಗಳನ್ನು ಕಳುಹಿಸುವುದಿಲ್ಲ.

ಗಣಪತಿ ಪೂಜೆ

ಗಣಾನಾಂ ತ್ವಾ ಗಣಪತಿಂ ಹವಾಮಹೇ, ಕವಿಂ ಕವೀನಾಂ ಉಪಮಶ್ರಮವಸ್ತಮಂ|
ಜ್ಯೇಷ್ಠ ರಾಜಂ ಬ್ರಹ್ಮಣಾಂ ಬ್ರಹ್ಮಣಸ್ಪತ ಆನ:ಶೃಣ್ವನ್ ನೂತಿಭಿ: ಸೀದ ಸಾದನಮ್

ಇದು ವೇದ ಮಂತ್ರವಾದರೆ, ಏಕದಂತಾಯ ವಿದ್ಮಹೇ ವಕ್ರತುಂಡಾಯ ಧೀಮಹಿ ತನ್ನೋ ದಂತಿ: ಪ್ರಚೋದಯಾತ್ ಎಂಬುದು ಬೀಜಾಕ್ಷರ ಮಂತ್ರ.

ತ್ವಮೇವ ಕೇವಲಂ ಕರ್ತಾಸಿ
ತ್ವಮೇವ ಕೇವಲಂ ಧರ್ತಾಸಿ
ತ್ವಮೇವ ಕೇವಲಂ ಹರ್ತಾಸಿ
ತ್ವಮೇವ ಸರ್ವಂ ಖಲ್ವಿದಂ ಬ್ರಹ್ಮಾಸಿ
ತ್ವಂ ಸಾಕ್ಷಾದಾತ್ಮಾಸಿ ಆತ್ಮಂ
ತ್ವಂ ಬ್ರಹ್ಮಾ ವಿಷ್ಣುಸ್ತ್ವಂ ರುದ್ರಸ್ತ್ವಂ ಇಂದ್ರಸ್ತ್ವಂ ಅಗ್ನಿಸ್ತ್ವಂ ವಾಯುಸ್ತ್ವಂ ಸೂರ್ಯಸ್ತ್ವಂ ಚಂದ್ರಮಾಸ್ತ್ವಂ ಬ್ರಹ್ಮಭೂರ್ಭುವಸ್ಸುವರೋಮ್.

ಗಣೇಶಾಥರ್ವಶೀರ್ಷದಲ್ಲಿ ಹೀಗೆ ಆತನನ್ನು ವರ್ಣಿಸಿದೆ.

ಗಣೇಶನು ಶಿವನ ಗಣಗಳ ಅಧಿಪತಿ. ಸ್ವರ್ಣಗೌರಿಯ ಪ್ರೀತಿಯ ಪುತ್ರ. ವಿಘ್ನ ವಿನಾಶಕ ವಿನಾಯಕ.

ನಮ್ಮ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಗಣಪತಿಯ ಪೂಜೆಯು ಅನಾದಿ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ನಡೆದು ಬಂದಿದೆ. ಆನೆಗಳ ಹಿಂಡು ಹೊಲ ಗದ್ದೆಗಳಿಗೆ ನುಗ್ಗಿ ಬೆಳೆಯನ್ನು ಹಾಳು ಮಾಡುವುದನ್ನು ತಡೆಯುವ ಸಲುವಾಗಿ ರೈತಾಪಿ ಜನಗಳು ಆನೆಯ ಮುಖವುಳ್ಳ ದೇವನನ್ನು ಪೂಜಿಸಿದರೆ, ಗುದಾಮುಗಳಲ್ಲಿ ಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ತಿಂದು ಹಾಳು ಮಾಡುವ ಇಲಿಗಳನ್ನೂ ಪೂಜಿಸಿ ಇಬ್ಬರನ್ನೂ ಸಮಾಧಾನಿಸುವುದೂ ಹಬ್ಬದ ಒಂದು ಕಾರಣವೆಂದು ಕೆಲವರು ಹೇಳುವರು. ಅದಲ್ಲದೇ ಹೊಲಗಳಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲಿಸುವ ಬೆರ್ಚಪ್ಪನಿಗೂ ಗಣಪತಿಯಂತೆ ಡೊಳ್ಳು ಹೊಟ್ಟೆಯನ್ನು ಮಾಡಿರುತ್ತಾರೆ. ಇದಲ್ಲದೇ ಗಣಪತಿಯನ್ನು ಬರ್ಮಾ, ಮಲೇಶಿಯಾ, ಇಂಡೋನೇಶಿಯಾ, ಚೀನಾ, ಸುಮಾತ್ರಾ, ಜಾವಾ, ಜಾಪಾನ್ ಮತ್ತಿತರ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಪೂಜಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.

ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯ ಸ್ಮೃತಿಯ ಪ್ರಕಾರ ಅಂಬಿಕೆಯು ಗಣಪತಿಯ ತಾಯಿ. ಇನ್ನೊಂದು ಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಆತನು ಪಾರ್ವತಿಯ ಮೈಯಿಂದ ಹುಟ್ಟಿದವನು. ಇದರ ಬಗೆಗಿನ ಕಥೆ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ತಿಳಿದಿರುವುದೇ.

ಶಿವಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ಹೇಳಿರುವಂತೆ ಗಣಪತಿಯನ್ನು ತುಳಸೀ ದಳದಲ್ಲಿ ಪೂಜಿಸಬಾರದು. ಏಕೆಂದರೆ ತುಳಸಿಯ ದರ್ಶನ ಮತ್ತು ಗಂಧಗಳು ಗಣೇಶ ದೇವರಿಗೆ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟ ಒಳಕೇಂದ್ರಗಳನ್ನು ಮುಚ್ಚುತ್ತವೆ. ಕೇತಕೀ ಪುಷ್ಪದ ಸ್ಪರ್ಶವು ಶಿವನ ದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟ ಕೇಂದ್ರಗಳ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಚೌತಿಯ ಚಂದ್ರನ ದರ್ಶನವೂ ಗಣೇಶನ ಉಪಾಸನೆಗೆ ಪ್ರತಿಬಂಧಕವಾಗಿದೆ. ಸೂರ್ಯನು ಬುದ್ಧಿತತ್ವಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಚಂದ್ರನು ಮನಸ್ತತ್ವಕ್ಕೆ ದೇವತಿ. ಗಣೇಶನ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿರುವ ಇಪ್ಪತ್ತೊಂದು ತತ್ವಗಳಲ್ಲಿ ಕೊನೆಯದು ಮನಸ್ಸು. ಉಳಿದ ಇಪ್ಪತ್ತು ತತ್ವಗಳಾವುವೆಂದರೆ, ಪಂಚಭೂತಗಳು, ಪಂಚ ಕರ್ಮೇಂದ್ರಿಯಗಳು, ಪಂಚ ಜ್ಞಾನೇಂದ್ರಿಯಗಳು ಮತ್ತು ಪಂಚತನ್ಮಾತ್ರೆಗಳು. ಮನಸ್ಸನ್ನು ಸಂಯಮದಿಂದ ಒಳಗಿನ ಜ್ಞಾನಾಕಾಶದಲ್ಲಿ ಲಯಗೊಳಿಸಿದರೆ ಗಣೇಶನ ಮಹಿಮೆಯ ಅನುಭವ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಗಣೇಶ ಚತುರ್ಥಿಯ ರಾತ್ರಿ ಇಂತಹ ಸಂಯಮದಲ್ಲಿದ್ದು ಭಗವಂತನ ನಿಜಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾ ಆನಂದವಾಗಿರಬೇಕು. ಹಾಗೆ ಮಾಡದೇ ಅದನ್ನು ಹೊರಗಿನ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಕಾಣುವ ಚಂದ್ರರೂಪದಲ್ಲಿ ನೋಡುವುದರಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿ ಹೊಂದಿದರೆ ಗಣೇಶನ ಮಹಿಮೆಯ ಅರಿವು ಉಂಟಾಗದೇ ಅವನ ರೂಪವನ್ನು ಹಾಸ್ಯಮಾಡುವ ದುರ್ಬುದ್ಧಿಯುಂಟಾಗುತ್ತದೆ.

ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಸೃಷ್ಟಿಯ ವಿಕಾಸಕ್ಕೂ ನಮ್ಮ ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಹೇಳುವ ದಶಾವತಾರ ಕಥೆಗಳಿಗೂ ಹೋಲಿಕೆಯುಂಟು. ಮೊದಲಿಗೆ ನೀರಿನಲ್ಲಿರುವ ಅವತಾರಗಳಾದರೆ, ನಂತರ ಅರ್ಧ ಪ್ರಾಣಿ ಅರ್ಧ ಮನುಷ್ಯ. ಇದರಲ್ಲಿ ಗಣಪತಿಯೂ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಗ್ರೀಕರ ಕಲ್ಪನೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಇಂತಹ ಉದಾಹರಣೆಗಳಿವೆ.

ಗಣಪತಿಯ ಮೂರ್ತಿಯ ಪೂಜೆಗೆ ಮೊದಲು ಸಗಣಿಯಿಂದ ಮಾಡಿ ಅದರ ಮೇಲೆ ಗರಿಕೆಯನ್ನಿಟ್ಟು ಅದನ್ನು ಪಿಳ್ಳೇರಾಯನೆಂದು ಕರೆದು ಅದಕ್ಕೆ ಪೂಜಿಸುವರು. ಮಿಕ್ಕೆಲ್ಲ ದೇವರುಗಳಂತೆ ಇದಕ್ಕೂ ಷೋಡಶಾಂಗ ಪೂಜಾವಿಧಾನದ ರೀತ್ಯಾ ಪೂಜಿಸುವರು. ಪೂಜೆಯ ನಂತರ ಹತ್ತುದಿನಗಳವರೆವಿಗೆ ನಿತ್ಯ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಮಾಡಿ ೧೦ನೆಯ ದಿನ ಅಂದರೆ ಅನಂತ ಚತುರ್ದಶಿಯ ದಿನದಂದು ವಿಸರ್ಜನೆ ಮಾಡುವರು.

ದೇಶದ ವಿವಿದೆಡೆ ವಿವಿಧ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಗಣಪತಿಯ ಹಬ್ಬವನ್ನಾಚರಿಸುವರು. ದಕ್ಷಿಣ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಮನೆ ಮನೆಗಳಲ್ಲಿ ಗಣಪತಿಯ ಮೂರ್ತಿಗೆ ಪೂಜಿಸಿದರೆ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಜನಗಳನ್ನು ಒಗ್ಗೂಡಿಸಲು ಆರಂಭಿಸಿದ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಗಣಪತಿ ಪೂಜೆ ಇಂದಿಗೂ ಹಾಗೆಯೇ ಮುಂದುವರೆಯುತ್ತಿದೆ.

ಏಕದಂತಾಯ ವಿದ್ಮಹೇ ವಕ್ರತುಂಡಾಯ ಧೀಮಹಿ ತನ್ನೋ ದಂತಿ: ಪ್ರಚೋದಯಾತ್

ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸೇನಾನಿಗಳಿಗೊಂದು ನಮನ

1975-76ರಲ್ಲಿ ಎಸ್.ಎಸ್.ಎಲ್.ಸಿ. ಪಾಸಾದ ನನ್ನ ಮುಂದಿನ ಶಿಕ್ಷಣದ ಬಗ್ಗೆ ಆಗ ತಾನೇ ನಿವೃತ್ತರಾಗಿದ್ದ ನನ್ನ ತಂದೆಗೆ ಚಿಂತೆಯಾಗಿತ್ತು. ಅವರ ಸೋದರಮಾವನವರಾಗಿದ್ದ (ಕನ್ನಡ ಪ್ರೊಫೆಸರ್ ಆಗಿ ನಿವೃತ್ತರಾಗಿದ್ದರು) ಕೆ.ವೆಂಕಟರಾಮಪ್ಪನವರ ಬಳಿಯಲ್ಲಿ ಸಹಾಯಕ್ಕೆಂದು ಹೋಗಿದ್ದರು. ಅವರಲ್ಲಿ ವಿಷಯವನ್ನು ಅರುಹಿದಾಗ, ಅವರು ಮೊದಲಿಗೆ ತಮ್ಮ ಮನೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಬಿಟ್ಟಿರಲು ಹೇಳಿದ್ದರು. ಅದಕ್ಕೆ ನನ್ನ ತಂದೆ ಒಪ್ಪದಿದ್ದಾಗ, ಹೊಯ್ಸಳ ಕರ್ನಾಟಕ ಹಾಸ್ಟೆಲ್‍ಗೆ ಸೇರಿಸು, ಕೃಷ್ಣ ವಟ್ಟಂ ಅವರಿಗೆ ಪತ್ರ ಬರೆದುಕೊಡ್ತೀನಿ ಅಂದಿದ್ದರು. ಇವನ ಓದಿಗೆ ಹೇಗಪ್ಪಾ ಹಣ ಹೊಂದಿಸುವುದು ಅಂತ ಯೋಚಿಸ್ತಿದ್ದಾಗ, ವೆಂಕಟರಾಮಪ್ಪನವರೇ ಮತ್ತೆ ಕೇಳಿದರು. ’ಅಲ್ಲಯ್ಯಾ! ಈಗ ನಿನಗೆ ಪಿಂಚಣಿಯೂ ಇಲ್ಲ. ಇನ್ನೂ ಎರಡು ಮಕ್ಕಳ ಓದು, ಮಗಳ ಮದುವೆ ಅಂತೆಲ್ಲಾ ಬಹಳ ಖರ್ಚಿದೆ. ಮುಂದೆ ಹೇಗೆ ಜೀವನ ನಡೆಸ್ತಿಯಾ? ಅದರ ಬಗ್ಗೆ ಏನಾದರೂ ಯೋಚಿಸಿದ್ದೀಯಾ?’ ಅದಕ್ಕೆ ನಮ್ಮ ಅಪ್ಪನಿಂದ ನಕಾರ ಬರಲು, ಅವರೇ ಮತ್ತೆ ಕೇಳಿದರು, ’1941-42ರ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನೀನು ಮನೆ ಬಿಟ್ಟು ಹೋಗಿದ್ದೆ ಅಲ್ವ’? [(3 ತಿಂಗಳ ಮಗುವಿನಿಂದ ನಮ್ಮ ತಂದೆ ಬೆಳೆದದ್ದೇ ಅವರ ಮನೆಯಲ್ಲಿ). ಬ್ರಿಟಿಷರ ವಿರುದ್ಧ ಕ್ವಿಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಚಳುವಳಿ ಅದಾಗಿದ್ದು, ಆಗ ನಮ್ಮ ತಂದೆ ತಮ್ಮ ಮಿತ್ರರೊಂದಿಗೆ ಪೆನುಕೊಂಡೆಯ ಗಗನಮಹಲ್ ಸುಟ್ಟಿದ್ದರು. ಆ ಘಟನೆ ಪೊಲೀಸ್ ಕೇಸ್ ಆಗಿ, ಇವರೆಲ್ಲರನ್ನೂ ಜೈಲಿಗೆ ತಳ್ಳಿದ್ದರು.] ’ಅದರ ಬಗ್ಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೇಳು’ ಎನ್ನಲು, ನಮ್ಮ ತಂದೆ ಆ ಘಟನೆ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಹೇಳಿದರು (ಆ ಘಟನೆ ಬಗ್ಗೆ ನಮ್ಮ ತಂದೆ ಹೇಳ್ತಿದ್ದದ್ದು, ಅದೊಂದು ಪುಂಡಾಟಿಕೆ. ಅದರ ಬಗ್ಗೆ ಸವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ ಈ ಕೆಳಗೆ ಬರೆದಿರುವೆ). ಆಗ ಅವರು ಪ್ರತಿಯಾಗಿ, ’ಅಲ್ಲಯ್ಯಾ, ಈ ದೇಶದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಹೋರಾಡಿದ್ದೀಯ. ನಿನಗೇನಾದರೂ ಪಿಂಚಣಿ, ಮರ್ಯಾದೆ ಏನಾದರೂ ಸಿಕ್ಕಿದೆಯಾ? ಇಲ್ಲ. ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ನೀನ್ಯಾಕೆ ಯೋಚಿಸಬಾರದು ಎನ್ನಲು, ನನ್ನ ತಂದೆ, ’ಅದೇಮೋ ಮಾವ, ನಾಕೇಮೀ ತೆಲೀದು, ನುವ್ವೇ ಏಮನ್ನಾ ಚೇವಲಾ’ ಅಂದರು.

ಆಗ ವೆಂಕಟರಾಮಪ್ಪನವರು, ಒಮ್ಮೆ ತಮ್ಮ ಶಿಷ್ಯರಾಗಿದ್ದ, ಆಗ ಕೇಂದ್ರ ಸರಕಾರದಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯ ಗೃಹ ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದ ಎಫ್.ಎಚ್.ಮೊಹಿಸೀನ್ ಅವರಿಗೆ ಪತ್ರ ಬರೆದು, ತನ್ನ ಸೋದರಳಿಯನಿಗೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸೇನಾನಿಗಳಿಗೆ ಕೊಡಲಾಗುವ ಪಿಂಚಣಿ ಕೊಡಿಸುವಂತೆ ಕೋರಿಕೊಂಡಿದ್ದರು.

ವೆಂಕಟರಾಮಪ್ಪನವರು ಪತ್ರ ಬರೆದ ಮೂರು-ನಾಲ್ಕು ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ತಂದೆಗೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಯೋಧರ ಪಿಂಚಣಿ ಮಂಜೂರಾಗಿತ್ತು. ಕೇಂದ್ರ ಸರಕಾರದ ಮಾಹೆಯಾನ 300 ರೂಪಾಯಿ ಪಿಂಚಣಿ ಆದರೆ, ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರದ 75 ರೂಪಾಯಿಗಳೂ ಬರುತ್ತಿತ್ತು. ಅದಲ್ಲದೇ ನನ್ನ ಹಾಸ್ಟೆಲ್ ವೆಚ್ಚ, ಪುಸ್ತಕಗಳ ವೆಚ್ಚ, ಕಾಲೇಜು ಫೀ ಮಾಫಿ ಇತ್ಯಾದಿಗಳೂ ಮಂಜೂರಾಗಿದ್ದವು. ನಮ್ಮೂರಿನ ಹತ್ತಿರದ ತಾಲೂಕಾದ ಚಳ್ಳಕೆರೆಯಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಶಾಲು ಹೊದಿಸಿ ಸನ್ಮಾನವನ್ನೂ ಮಾಡಿದ್ದರು. ನೋಡಿ, ದೈವ ಲೀಲೆ ಅಂದ್ರೆ ಹಾಗೆ. ಸ್ವಲ್ಪ ತಿಂಗಳ ಹಿಂದೆ ಯಾರೂ ತಿಳಿಯರಿಯದ, ಎರಡು ಹೊತ್ತಿನ ಊಟಕ್ಕೂ ಪರದಾಡಬೇಕಿದ್ದ ಜೀವಿಗೆ, ಅಂದು ರಾಜ ಸನ್ಮಾನ! ಅವರು ನಿಧನರಾದಾಗ, ಅಂತ್ಯಕ್ರಿಯೆಯ ಮುಂಚೆ ಪಾರ್ಥಿವ ಶರೀರದ ಮೇಲೆ ರಾಷ್ಟ್ರ ಧ್ವಜವನ್ನು ಇಟ್ಟಿದ್ದರು. ನನ್ನ ತಾಯಿ ನಿಧನರಾದಾಗಲೂ ಅದೇ ಮರ್ಯಾದೆ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದರು.

ಪಿಂಚಣಿ ಮಂಜೂರಾತಿ ವಿಷಯದ ಬಗ್ಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಮಾಹಿತಿ ಕೊಡುವೆ. ದಾಖಲೆಗಳು ಸರಿಯಾಗಿ ಇರದಿದ್ದ ಕಾರಣ ಪಿಂಚಣಿ ಮಂಜೂರಾತಿ ಸುಲಭವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೂ ಬಹಳ ಸುಲಭವೆನ್ನುವಂತೆ ಮಾಡಿದ್ದರು. ಅದು ಹೇಗಾಯ್ತು ಅಂದ್ರೆ, 1941-42ರ ಸಮಯವದು. ಆಗ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮದ ಉತ್ತುಂಗ ಸಮಯ. ದೇಶದಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ದೇಶಭಕ್ತರು ಬ್ರಿಟಿಷ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ ಪೆನುಕೊಂಡೆಯಲ್ಲಿ ಲಲಿತ ಮಹಲ್ ಎಂಬ ಬ್ರಿಟಿಷರ ಒಂದು ಕಟ್ಟಡವಿತ್ತು. ನನ್ನ ತಂದೆಯ ಜೊತೆ ಇನ್ನು ಮೂವರು ಸೇರಿ ರಾತ್ರಿಯ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಅದಕ್ಕೆ ಬೆಂಕಿ ಹಚ್ಚಿ ಸುಟ್ಟಿದ್ದರು. ಆ ಕಾರಣ ಇವರು ನಾಲ್ವರನ್ನೂ ಪೊಲೀಸರು ದಸ್ತಗಿರಿ ಮಾಡಿ ಜೇಲಿನಲ್ಲಿಟ್ಟಿದ್ದರು. ಸುಮಾರು ಒಂದು ವರ್ಷದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಕೆಲವು ಕಾಲ ಅನಂತಪುರ, ಕೆಲವು ಕಾಲ ಕಡಪ, ಇನ್ನು ಕೆಲವು ಕಾಲ ಕರ್ನೂಲಿನ ಜೇಲಿಗಳಲಿಟ್ಟಿದ್ದರು. ಕೋರ್ಟಿನಲ್ಲೂ ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಯುತ್ತಿತ್ತು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪೆನುಕೊಂಡೆಯ ಪೊಲೀಸ್ ಸ್ಟೇಷನ್ನಿಗೆ ಸಬ್ ಇನ್ಸ್‍ಪೆಕ್ಟರ್ ಒಬ್ಬರು ಹೊಸದಾಗಿ ಬಂದಿದ್ದರು. ಕೈದಿಗಳೆಲ್ಲರ ಕುಟುಂಬದ ಬಗ್ಗೆ ವಿಚಾರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ನಮ್ಮ ತಂದೆಯ ಸರದಿ ಬಂದಾಗ, ’ಯಾರ ಮನೆಯವನು, ನೀನು?’ ಎಂದದ್ದಕ್ಕೆ ಇವರು ’ಕೋಟಗುಡ್ಡ ಸುಬ್ಬಾಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳ ಮೊಮ್ಮಗ’ ಅಂದ್ರಂತೆ. ಅದಕ್ಕೆ ಪ್ರತ್ಯುತ್ತರವಾಗಿ, ’ಅಲ್ಲಯ್ಯಾ, ಅವರು ನನ್ನ ಗುರುಗಳು. ಅಂತಹವರ ಮನೆಯವನಾಗಿ ನೀನು ಜೈಲಿಗೆ ಬರೋದಾ! ನಡೆ ನಡೆ’ ಅಂತ ಜೈಲಿನಿಂದ ಮನೆಗೆ ಕಳುಹಿಸಿದ್ದರಂತೆ. ಆಗಿನ್ನೂ ಕೋರ್ಟಿನಲ್ಲಿ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಯುತ್ತಿತ್ತು. ಮುಂದಿನ ಕೋರ್ಟಿನ ವಿಚಾರಣೆ ಇವರು ಗೈರಾಗಿದ್ದರು. ಹಾಗಾಗಿ ಕೋರ್ಟಿನ ಮುಂದಿನ ವಿಚಾರಣೆಯ ದಾಖಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಇವರ ಬಗ್ಗೆ ಉಕ್ತವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಇವರನ್ನು ಬಿಟ್ಟ ಸ್ವಲ್ಪವೇ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ, ಕೋರ್ಟಿನ ವಿಚಾರಣೆಯೂ ಮುಗಿದು, ಇತರರನ್ನೂ ಜೈಲಿನಿಂದ ಮುಕ್ತಿಗೊಳಿಸಿದ್ದರಂತೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಬಂದ ನಂತರ ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ವೀರರೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದರೂ, ಇವರನ್ನು ಮಾತ್ರ ಹಾಗೆ ಪರಿಗಣಿಸಿರಲಿಲ್ಲ. ರಾಜ್ಯ ಗೃಹ ಮಂತ್ರಿಗಳ ಆದೇಶದ ಮೇರೆಗೆ, ಪಿಂಚಣಿ ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಆ ಇನ್ನು ಮೂವರ ದಾಖಲೆಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಇವರ ದಾಖಲೆಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದ್ದರು. ನಿಜಕ್ಕೂ ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ಕೆಲಸ ಆಗುತ್ತದೆ ಎಂಬ ನಿರೀಕ್ಷೆ ನಮಗಿರಲಿಲ್ಲ.

ನನ್ನ ತಂದೆ ಆಗಾಗ್ಯೆ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದ ಒಂದು ಘಟನೆ ನೆನಪಾಗುತ್ತಿದೆ. ನನ್ನ ತಂದೆ ಜೈಲಿನಲ್ಲಿದ್ದಾಗಲೇ, ಒಬ್ಬ ಪಂಜಾಬಿಯನ್ನೂ ಸೆರೆಹಿಡಿದಿದ್ದರಂತೆ. ಆತ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಯೋಧನೆಂಬುದು ಪೊಲೀಸರಿಗೆ ಆಗ ತಿಳಿಯದು. ಆತ ಯೋಧನೆಂದು ಹೇಳಿದ್ದರೂ ನಂಬದೇ, ಕಿಡಿಗೇಡಿಯೆಂದೂ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರರಲ್ಲೊಬ್ಬನೆಂದೂ ಸೆರೆಮನೆಯಲ್ಲಿ ಇಟ್ಟಿದ್ದರಂತೆ. ಆತನ ಹಿರಿಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಂದ ಆತನ ಬಗ್ಗೆ ಸಮಜಾಯಿಶಿ ಬರುವುದು ಸ್ವಲ್ಪ ದಿನಗಳೇ ಹಿಡಿದುವು. ಅದಾದ ನಂತರ ಆತನ ಕ್ಷಮೆ ಕೇಳಿ ಪೊಲೀಸರು ಬಿಟ್ಟಿದ್ದರಂತೆ. ಆತ ಸೆರೆಯಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಪ್ರತಿ ನಿತ್ಯವೂ ಆತನಿಗೆ ಪೂರಿ ಮತ್ತು ಶ್ರೀಖಂಡ ಬೇಕಿತ್ತಂತೆ. ಅಲ್ಲಿಯ ಜೇಲಧಿಕಾರಿಗಳು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಕೊಡುವಂತೆ ಅವನಿಗೂ ಚಪಾತಿ, ಅನ್ನ ಕೊಡುತ್ತಿದ್ದರಂತೆ. ಸ್ವಲ್ಪ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಆತನ ಕೋರಿಕೆಯಂತೆ ಪೂರಿ ಶ್ರೀಖಂಡ ತರಿಸಿಕೊಟ್ಟಿದ್ದರಂತೆ. ಆತ ಇವರುಗಳೊಂದಿಗೆ ಹಂಚಿ ತಿಂದಾಗ, ಅಲ್ಲಿಯವರೆವಿಗೂ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಪೂರಿ ಶ್ರೀಖಂಡ ತಿನ್ನದಿದ್ದವರಿಗೆ ಇವರಲ್ಲಿ ಆಗ ಹಬ್ಬದ ವಾತಾವರಣವಂತೆ. ಆತನ ದಿರಿಸಿನಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕೈದು ಕಡೆ ಪಾಕಿಟುಗಳಿದ್ದು, ಎಲ್ಲದರಲ್ಲೂ ಹತ್ತರ, ನೂರರ ನೋಟುಗಳಿದ್ದುವಂತೆ.

ದೈವ ಸ್ವರೂಪಿ

ಅಂತರ್ಜಾಲ ನಿಸರ್ಗವೇ?
ನಿಸರ್ಗ ದೇವರೇ?
ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಾಣದು, ಕಿವಿಗೆ ಕೇಳದು, ಮುಟ್ಟಲಾಗದು ನಿಸರ್ಗ
ಅಂತೆಯೇ ಅಂತರ್ಜಾಲ ಇಂದ್ರಿಯಗಳಿಗೆ ನಿಲುಕದು
ಯಾರ ಕೈಗೂ ಸಿಲುಕದು
ಆದರೂ ತನ್ನ ಕರಾಮತ್ತು ತೋರುವುದು

ಜಾಲದಿ ಸಿಲುಕಿದವರು ಒಬ್ಬರನೊಬ್ಬರು
ನೋಡದವರು, ಅರಿಯದವರು,
ಆದರೂ ಚಿರಪರಿಚಿತರು
ಚಾಟು ಪದ್ಯ ತಿಳಿಯದ, ಚಾಟ್ ತಿನ್ನದ
ಮಂದಿಯೂ ಚಾಟಿಸುವವರು ಚಿರಪರಿಚಿತರಂತೆ

ಯಾರ ಮನೆಯನೂ ಭಿಡೆಯಿಲ್ಲದೇ ಹೊಕ್ಕುವ
ಎಲ್ಲರ ಮನದಲೂ ನೆಲೆಸಿ ನಲಿದಾಡುವ
ಹೃದಯಕೆ ಲಗ್ಗೆ ಹಾಕುವ
ತಿಳಿವಿಗೆ ಬರದೇ ಪ್ರೇಮವ ಬೆಸೆಯುವ
ತಿಳಿಯದೆಯೇ ಪರಕಾಯ ಪ್ರವೇಶಿಸುವ
ಪರಮ ಶಕ್ತನ ಸ್ವರೂಪ

ನಯವಾಗಿ ಹಿತಚಿಂತಕವಾಗಿ
ತಿಳಿವಿಗೆ ಬರದೇ ವಂಚಿಸುವ
ಎಲ್ಲರೊಳಲೊಂದಾಗಿ ಎಲ್ಲರ ಒಂದಾಗಿಸಿ
ಒಂದನು ನುಚ್ಚು ನೂರಾಗಿಸಿ
ಸಿಗಿದು ಬಗೆದು ಅಟ್ಟಹಾಸಗೈಯುವ
ವೀರ ಪರಾಕ್ರಮಿಯವತಾರ

ಕ್ಷಣಮಾತ್ರದಲಿ
ಎಲ್ಲ ವಿಷಯಗಳ ಬಲ್ಲ ಪಂಡಿತನಂತೆ
ಸೂಕ್ತ ಉತ್ತರ ಸಲಹೆ ಒದಗಿಸುವ
ಭೂತ ಭವಿಷ್ಯತ್ತನು ನಿಖರವಾಗಿ ತಿಳಿಸುವ
ಮಿತ್ರ, ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ದಾರಿದೀಪ
ದೈವಾಂಶ ಸಂಭೂತನಲ್ಲದಿನ್ನೇನು?

ಕ್ಷಣ ಮಾತ್ರದಲಿ ಒಂದೆಡೆಯಿಂದ ಇನ್ನೊಂದೆಡೆಗೆ
ಹಾರುವ ಹಾರಿಸುವ ಶಕ್ತಿಯ ಸ್ವರೂಪ
ಅಶರೀರವಾಣಿ ಮೂಡಿಸುವ
ಕೂತಲ್ಲೇ ವಿಶ್ವರೂಪ ತೋರಿಸುವ
ಬಗೆ ಬಗೆ ಜ್ಞಾನಾರ್ಜನೆಯ ಸಾಧನ
ದೇವನಲ್ಲದೇ ಮತ್ತೇನು.

ಈಗ ಘಂಟಾಘೋಷವಾಗಿ ಹೇಳಬಲ್ಲಿರೇ
ಅಂತರ್ಜಾಲ ನಿಸರ್ಗದ ಅಂಶ
ದೈವತ್ವದ ಸ್ವರೂಪ.